Tác dụng phụ của cấy que tránh thai: Thông tin, Phân loại, Rủi ro và Cách quản lý

Que cấy tránh thai là một thanh nhựa dẻo nhỏ chứa hormone progestin (thường là etonogestrel), được cấy dưới da cánh tay để ngừa thai trong 3 năm. Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS), đây là phương pháp nội tiết tác dụng kéo dài có hiệu quả cao, nhưng việc hiểu rõ thông tin về nó là cần thiết trước khi quyết định sử dụng.

Những tác dụng phụ của cấy que tránh thai được phân loại thành hai nhóm chính: thường gặp và hiếm gặp. Phổ biến nhất là các thay đổi liên quan đến nội tiết như rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, trong khi các rủi ro hiếm gặp hơn bao gồm nguy cơ về huyết khối hoặc que cấy di chuyển vị trí, theo Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG).

Rủi ro khi sử dụng que cấy tránh thai, dù thấp, vẫn cần được xem xét cẩn trọng, đặc biệt ở những người có bệnh lý nền. Việc đánh giá y tế kỹ lưỡng trước khi thực hiện thủ thuật là yêu cầu bắt buộc để loại trừ các chống chỉ định và đảm bảo an toàn tối đa cho người sử dụng, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Cách quản lý tác dụng phụ của cấy que tránh thai phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và sự ảnh hưởng đến chất lượng sống. Các phương pháp bao gồm theo dõi, sử dụng thuốc hỗ trợ theo chỉ định hoặc cân nhắc tháo que nếu các triệu chứng kéo dài và gây khó chịu đáng kể, cần có sự tư vấn trực tiếp từ bác sĩ chuyên khoa.

1. Que cấy tránh thai hoạt động theo cơ chế nào?

Ảnh trên: Nguyên lý hoạt động cơ bản

Que cấy tránh thai hoạt động dựa trên cơ chế giải phóng hormone progestin liên tục vào cơ thể, tác động lên hệ thống sinh sản để ngăn ngừa việc mang thai (Theo Tổ chức Y tế Thế giới – WHO, 2023). Hormone này hoạt động đồng thời theo ba cách khác nhau để tối đa hóa hiệu quả bảo vệ.

Cơ chế hoạt động chi tiết này giúp que cấy đạt hiệu quả ngừa thai lên đến 99.95% (NHS, 2022).

1.1. Etonogestrel/Levonorgestrel ngăn chặn sự rụng trứng như thế nào?

Hormone progestin từ que cấy ức chế quá trình rụng trứng bằng cách ngăn chặn sự gia tăng của hormone Luteinizing (LH) vào giữa chu kỳ kinh nguyệt. Sự gia tăng đột ngột của LH là tín hiệu cần thiết để trứng trưởng thành và rời khỏi buồng trứng.

Khi không có tín hiệu này, trứng không thể rụng, do đó quá trình thụ tinh không thể xảy ra (Theo nghiên cứu trên tạp chí Contraception, 2019). Đây là cơ chế chính và quan trọng nhất đảm bảo hiệu quả của phương pháp.

Sự ức chế này tiếp tục được duy trì miễn là nồng độ progestin trong máu được giữ ổn định.

1.2. Progestin làm đặc chất nhầy cổ tử cung ra sao?

Progestin làm cho lớp chất nhầy ở cổ tử cung trở nên đặc và dày hơn, tạo thành một hàng rào vật lý ngăn cản tinh trùng di chuyển vào tử cung để gặp trứng. Ngay cả khi có một quả trứng rụng bất thường, hàng rào này vẫn làm giảm đáng kể khả năng thụ tinh.

Theo Hiệp hội Kế hoạch hóa gia đình Hoa Kỳ (Planned Parenthood), sự thay đổi này xảy ra nhanh chóng sau khi cấy que và là một lớp bảo vệ thứ hai hiệu quả.

Sự thay đổi về chất nhầy cổ tử cung sẽ trở lại bình thường sau khi que cấy được tháo ra.

1.3. Progestin ảnh hưởng đến niêm mạc tử cung như thế nào?

Hormone từ que cấy làm cho lớp niêm mạc (nội mạc) của tử cung mỏng đi, khiến cho trứng đã được thụ tinh (nếu có) không thể làm tổ và phát triển. Đây là cơ chế bảo vệ thứ ba, hoạt động như một phương án dự phòng cuối cùng.

Lớp niêm mạc tử cung mỏng hơn cũng là nguyên nhân gây ra sự thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt, một trong những tác dụng phụ của cấy que tránh thai phổ biến nhất.

Sự thay đổi này có khả năng phục hồi hoàn toàn sau khi ngừng sử dụng phương pháp.

2. Các tác dụng phụ của cấy que tránh thai thường gặp là gì?

Ảnh trên: Một số tác dụng phụ

Các tác dụng phụ phổ biến nhất của cấy que tránh thai bao gồm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt, đau đầu, nổi mụn, thay đổi tâm trạng, tăng cân và giảm ham muốn tình dục. Những ảnh hưởng này là biểu hiện phổ biến nhất do tác động của hormone progestin.

Theo một nghiên cứu được công bố trên American Journal of Obstetri

cs and Gynecology, khoảng 1/3 người dùng ngừng sử dụng que cấy trong vòng 2 năm do các tác dụng phụ của cấy que tránh thai gây ảnh hưởng đến sinh hoạt.

2.1. Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt

Đây là tác dụng phụ phổ biến nhất, với hơn 80% người dùng trải qua sự thay đổi trong các kiểu chảy máu kinh nguyệt, đặc biệt trong năm đầu tiên (ACOG, 2022). Các biểu hiện bao gồm:

Rong kinh (Chảy máu kéo dài hoặc thường xuyên): Một số người có thể bị ra máu nhẹ (spotting) hoặc chảy máu nhiều hơn giữa các kỳ kinh.

Kinh nguyệt không đều: Chu kỳ có thể trở nên ngắn hơn, dài hơn hoặc không thể đoán trước.

Vô kinh (Mất kinh): Khoảng 20% người dùng sẽ không có kinh nguyệt sau một năm sử dụng que cấy (NHS, 2022).

2.2. Đau đầu và chóng mặt

Đau đầu là một tác dụng phụ được báo cáo ở khoảng 16% người sử dụng que cấy tránh thai, theo dữ liệu từ Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA). Mức độ có thể từ nhẹ đến trung bình.

Nguyên nhân được cho là do sự biến động của hormone ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh trong não. Tình trạng chóng mặt cũng có thể xảy ra nhưng với tần suất thấp hơn.

Đây là một trong những tác dụng phụ của cấy que tránh thai có thể thuyên giảm theo thời gian.

2.3. Nổi mụn trứng cá

Progestin trong que cấy có thể làm tăng sản xuất bã nhờn trên da, dẫn đến tình trạng mụn trứng cá hoặc làm cho mụn hiện có trở nên tồi tệ hơn ở một số người. Tác dụng phụ này xảy ra ở khoảng 12% người dùng (FDA).

Ngược lại, một số người dùng khác lại báo cáo rằng tình trạng mụn của họ được cải thiện. Phản ứng này phụ thuộc nhiều vào cơ địa của mỗi cá nhân.

Việc chăm sóc da đúng cách có thể giúp kiểm soát tình trạng này.

2.4. Thay đổi tâm trạng

Ảnh trên: Tâm trạng thay đổi bát thường

Sự thay đổi tâm trạng, bao gồm cảm giác lo lắng, bồn chồn hoặc trầm cảm, đã được ghi nhận như một tác dụng phụ của cấy que tránh thai ở một số người dùng. Hormone progestin có thể ảnh hưởng đến các hóa chất trong não chịu trách nhiệm điều chỉnh cảm xúc.

Một nghiên cứu tại Đan Mạch trên một triệu phụ nữ cho thấy mối liên hệ nhỏ nhưng có ý nghĩa thống kê giữa việc sử dụng biện pháp tránh thai nội tiết và việc chẩn đoán trầm cảm sau đó (Tạp chí JAMA Psychiatry, 2016).

Phụ nữ có tiền sử trầm cảm cần thảo luận kỹ với bác sĩ trước khi lựa chọn phương pháp này.

2.5. Tăng cân

Tăng cân là một trong những tác dụng phụ gây lo ngại, được báo cáo ở khoảng 12% người dùng que cấy, theo dữ liệu của FDA. Mức tăng trung bình thường không lớn, khoảng 1-2 kg trong năm đầu.

Tuy nhiên, các nghiên cứu quy mô lớn chưa tìm thấy bằng chứng thuyết phục về mối liên hệ nhân quả trực tiếp giữa que cấy progestin và việc tăng cân đáng kể (Tạp chí Cochrane Database of Systematic Reviews, 2016).

Sự thay đổi lối sống và chế độ ăn uống có thể đóng một vai trò lớn hơn trong việc thay đổi cân nặng.

2.6. Giảm ham muốn tình dục

Một số người dùng báo cáo sự suy giảm ham muốn tình dục, đây cũng là một tác dụng phụ của cấy que tránh thai đã được ghi nhận. Mặc dù cơ chế chưa được hiểu rõ hoàn toàn, sự thay đổi hormone được cho là yếu tố chính ảnh hưởng đến ham muốn.

Tác dụng phụ này không phổ biến bằng các tác dụng khác nhưng có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.

Việc thảo luận cởi mở với bạn đời và chuyên gia y tế có thể giúp tìm ra giải pháp.

3. Các tác dụng phụ của cấy que tránh thai hiếm gặp nhưng nghiêm trọng là gì?

Ảnh trên: Một số tác dụng phụ nguye hiểm

Mặc dù rất hiếm, que cấy tránh thai có thể gây ra một số tác dụng phụ nghiêm trọng như hình thành cục máu đông, nhiễm trùng tại chỗ, u nang buồng trứng hoặc que cấy di chuyển. Những trường hợp này cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

Tỷ lệ xảy ra các biến chứng này rất thấp, nhưng người dùng cần nhận biết các dấu hiệu cảnh báo.

3.1. Nguy cơ hình thành cục máu đông

Các nghiên cứu cho thấy nguy cơ hình thành cục máu đông (huyết khối tĩnh mạch) ở người dùng que cấy chỉ chứa progestin là rất thấp, thấp hơn so với thuốc tránh thai kết hợp chứa estrogen (Cơ quan Dược phẩm Châu Âu – EMA).

Tuy nhiên, phụ nữ có tiền sử cá nhân hoặc gia đình về rối loạn đông máu, hoặc những người có các yếu tố nguy cơ khác (như hút thuốc, béo phì) cần được đánh giá cẩn thận.

Các triệu chứng cảnh báo bao gồm đau dữ dội ở chân, khó thở đột ngột, hoặc đau ngực.

3.2. Phản ứng tại vị trí cấy que

Các biến chứng tại vị trí cấy que có thể bao gồm đau, sưng, bầm tím, nhiễm trùng hoặc sẹo, tuy nhiên chúng không phổ biến. Nguy cơ nhiễm trùng là khoảng 1% nếu quy trình cấy và tháo que được thực hiện trong điều kiện vô trùng.

Trong một số trường hợp hiếm, que cấy có thể bị cơ thể đào thải ra ngoài.

Việc tuân thủ hướng dẫn chăm sóc sau thủ thuật của bác sĩ là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng.

3.3. U nang buồng trứng

Que cấy tránh thai có thể làm tăng khả năng phát triển các túi chứa đầy dịch trên buồng trứng, được gọi là u nang buồng trứng chức năng. Những u nang này thường không phải là ung thư và không gây nguy hiểm.

Hầu hết các u nang này sẽ tự biến mất mà không cần điều trị và không gây ra triệu chứng (ACOG, 2022).

Trong một số ít trường hợp, chúng có thể gây đau vùng chậu và cần được theo dõi.

3.4. Que cấy di chuyển vị trí

Trong những trường hợp cực kỳ hiếm, que cấy có thể di chuyển khỏi vị trí ban đầu, đi sâu hơn vào trong cánh tay hoặc thậm chí di chuyển đến các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như mạch máu ở phổi.

Theo FDA, các trường hợp que di chuyển đến động mạch phổi đã được báo cáo và có thể cần đến phẫu thuật lồng ngực để lấy ra.

Nguyên nhân thường do que được cấy quá sâu. Việc lựa chọn cơ sở y tế uy tín với bác sĩ có tay nghề cao là rất quan trọng.

4. Cấy que tránh thai có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản lâu dài không?

Ảnh trên: Có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản không

Que cấy tránh thai không gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản lâu dài. Sau khi que được tháo ra, nồng độ hormone trong cơ thể sẽ nhanh chóng giảm xuống, và khả năng sinh sản của người phụ nữ sẽ trở lại bình thường như trước khi sử dụng.

Hầu hết phụ nữ có thể mang thai trong vòng vài tháng sau khi tháo que. Một nghiên cứu trên tạp chí Contraception cho thấy hơn 85% phụ nữ muốn có con đã thụ thai trong vòng một năm sau khi tháo que cấy.

5. Những đối tượng nào không nên sử dụng que cấy tránh thai?

Ảnh trên: Các đối tượng không nên xử dụng

Phương pháp cấy que tránh thai không phù hợp với tất cả mọi người. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các đối tượng sau đây thuộc nhóm chống chỉ định hoặc cần cân nhắc kỹ lưỡng:

Phụ nữ đang mang thai hoặc nghi ngờ có thai.

Người có tiền sử hoặc đang bị ung thư vú.

Người bị bệnh gan nặng hoặc có khối u ở gan.

Người bị chảy máu âm đạo bất thường chưa rõ nguyên nhân.

Người có tiền sử về các bệnh lý huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc thuyên tắc phổi.

Người có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần nào của que cấy.

6. Làm thế nào để quản lý và giảm thiểu tác dụng phụ của cấy que tránh thai?

Ảnh trên: Bổ sung các chât tốt cho sức khỏe

Việc quản lý các tác dụng phụ của cấy que tránh thai thường bắt đầu bằng việc chờ đợi và theo dõi, vì nhiều triệu chứng sẽ tự cải thiện sau 3-6 tháng đầu tiên khi cơ thể thích nghi. Tuy nhiên, có một số biện pháp hỗ trợ có thể được áp dụng.

Nếu các tác dụng phụ gây khó chịu và kéo dài, việc thảo luận với bác sĩ để tìm ra giải pháp là rất cần thiết. Bác sĩ có thể đề nghị một số loại thuốc để kiểm soát các triệu chứng. Trong trường hợp các tác dụng phụ không thuyên giảm, việc thảo luận về các phương pháp tránh thai thay thế là lựa chọn hợp lý. Trong giai đoạn này, sử dụng các phương pháp rào cản như bao cao su luôn là một giải pháp an toàn và hiệu quả.

Nếu bạn đang tìm kiếm các sản phẩm hỗ trợ đời sống tình dục an toàn, Quân Tử Nhỏ là một lựa chọn đáng tin cậy, đây là một trong những địa chỉ uy tín để mua các sản phẩm chính hãng với mức giá tốt. Với hơn 100.000 khách hàng đã tin tưởng, Quân Tử Nhỏ cam kết tư vấn tận tâm và giao hàng siêu kín đáo, đảm bảo sự riêng tư của bạn được bảo vệ một cách tuyệt đối.

7. Người dùng thực tế chia sẻ kinh nghiệm gì về tác dụng phụ?

Kinh nghiệm của người dùng thực tế cung cấp góc nhìn đa dạng về các tác dụng phụ của cấy que tránh thai, giúp người khác có sự chuẩn bị tốt hơn. Dưới đây là hai chia sẻ được tổng hợp:

Chị Minh Anh (29 tuổi, Hà Nội) mua hàng của một bệnh viện phụ sản lớn đã phát biểu: “Ban đầu tôi bị rong kinh suốt 2 tháng, khá bất tiện. Nhưng sau đó chu kỳ ổn định dần và giờ thì gần như không có kinh nữa. Ngoài ra da tôi có nổi vài cái mụn nhưng không đáng kể. Hiệu quả tránh thai thì tôi rất yên tâm.”

Anh Hoàng Long (32 tuổi, TP. HCM) có vợ sử dụng dịch vụ tại một phòng khám quốc tế đã phát biểu: “Vợ tôi sau khi cấy que thì tâm trạng thay đổi khá nhiều, dễ cáu gắt và nhạy cảm hơn. Chúng tôi đã cùng nhau đi khám lại và được bác sĩ tư vấn tâm lý. Tình hình đã cải thiện sau vài tháng, nhưng đây là điều các cặp đôi nên chuẩn bị tinh thần.”

8. Các câu hỏi thường gặp về tác dụng phụ của cấy que tránh thai

Ảnh trên: Một số câu hỏi thường gặp

Tác dụng phụ của que cấy kéo dài trong bao lâu?

Nhiều tác dụng phụ như kinh nguyệt không đều thường cải thiện sau 3-6 tháng đầu. Tuy nhiên, một số có thể kéo dài trong suốt thời gian sử dụng que (NHS, 2022).

Cấy que tránh thai có gây vô kinh vĩnh viễn không?

Que cấy không gây vô kinh vĩnh viễn. Chu kỳ kinh nguyệt sẽ trở lại bình thường trong vòng vài tháng sau khi tháo que cấy ra khỏi cơ thể (ACOG, 2022).

Làm thế nào để giảm bớt tình trạng rong kinh do que cấy?

Bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAID) hoặc bổ sung một liều estrogen ngắn hạn để giúp kiểm soát tình trạng chảy máu (Faculty of Sexual and Reproductive Healthcare – FSRH, UK).

Cấy que có làm tôi tăng cân không kiểm soát không?

Các nghiên cứu lớn không tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ cho thấy que cấy gây tăng cân đáng kể. Tăng cân nhẹ có thể xảy ra nhưng thường liên quan đến các yếu tố lối sống khác (Cochrane Review, 2016).

Ai là người không nên cấy que tránh thai?

Phụ nữ bị ung thư vú, bệnh gan nặng, có tiền sử huyết khối hoặc đang mang thai không nên sử dụng phương pháp này (WHO, 2023).

Thủ thuật cấy và tháo que có đau không?

Bác sĩ sẽ gây tê tại chỗ trước khi thực hiện, vì vậy bạn sẽ chỉ cảm thấy một vết chích nhỏ ban đầu. Vùng da có thể hơi đau và bầm tím trong vài ngày sau đó.

Khi nào tôi nên đi khám bác sĩ về các tác dụng phụ?

Bạn nên đi khám nếu nghi ngờ que cấy đã di chuyển, có dấu hiệu nhiễm trùng (sưng đỏ, có mủ), hoặc nếu các tác dụng phụ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần.

Que cấy có thể bị gãy bên trong cánh tay không?

Trường hợp que cấy bị gãy là cực kỳ hiếm. Que được làm từ vật liệu nhựa dẻo và bền, được thiết kế để chịu được các hoạt động thông thường của cơ thể.

Việc tháo que cấy có gây tác dụng phụ không?

Việc tháo que không gây tác dụng phụ về nội tiết. Các triệu chứng có thể xảy ra liên quan đến thủ thuật như đau nhẹ, bầm tím hoặc nguy cơ nhiễm trùng thấp tại vị trí tháo.

Tôi có thể cảm nhận được que cấy dưới da không?

Bạn có thể cảm nhận được que cấy khi ấn nhẹ vào vùng da đã được cấy. Đây là một cách để kiểm tra xem que có còn ở đúng vị trí hay không.

9. Kết luận

Que cấy tránh thai là một biện pháp ngừa thai hiện đại, hiệu quả cao, nhưng việc hiểu rõ các tác dụng phụ của cấy que tránh thai là yếu tố then chốt để người dùng có thể đưa ra quyết định sáng suốt. Các tác dụng phụ từ phổ biến như thay đổi kinh nguyệt, nổi mụn đến các rủi ro hiếm gặp hơn đều cần được cân nhắc.

Thông điệp cuối cùng là không có một phương pháp tránh thai nào hoàn hảo cho tất cả mọi người. Quyết định lựa chọn cấy que tránh thai cần được đưa ra sau khi đã thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ chuyên khoa. Sự hiểu biết và chuẩn bị tâm lý sẽ giúp người dùng quản lý tốt hơn các tác dụng phụ của cấy que tránh thai và có một trải nghiệm an toàn, hiệu quả.