Viêm âm đạo do nấm: Nguyên nhân, Triệu chứng, Chẩn đoán và Cách điều trị

Viêm âm đạo do nấm là một tình trạng nhiễm trùng phụ khoa phổ biến, gây ra bởi sự phát triển quá mức của vi nấm, chủ yếu là chủng Candida albicans. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), đây là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây viêm âm đạo, chỉ sau viêm âm đạo do vi khuẩn, ảnh hưởng đến hàng triệu phụ nữ trên toàn thế giới mỗi năm. Tình trạng này không được xem là bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI), tuy nhiên có thể liên quan đến hoạt động tình dục.

Đặc điểm độc nhất của viêm âm đạo do nấm là sự xuất hiện đồng thời của các triệu chứng điển hình bao gồm ngứa ngáy dữ dội ở âm hộ và âm đạo, cảm giác nóng rát, và sự thay đổi của dịch tiết âm đạo. Dịch tiết thường có màu trắng, đặc, vón cục giống như phô mai hoặc sữa đông, và thường không có mùi hoặc có mùi nhẹ tựa như men bánh mì. Những triệu chứng này là dấu hiệu nhận biết quan trọng giúp phân biệt với các bệnh nhiễm trùng âm đạo khác.

Một thuộc tính hiếm gặp nhưng đáng lưu ý là tình trạng viêm âm đạo do nấm phức tạp (Complicated VVC). Theo định nghĩa của Trường Cao đẳng Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), tình trạng này được xác định khi nhiễm trùng tái phát từ bốn lần trở lên trong một năm, do các chủng Candida không phải albicans gây ra, hoặc xảy ra ở những phụ nữ có hệ miễn dịch suy yếu. Các trường hợp này đòi hỏi phác đồ chẩn đoán và điều trị chuyên sâu hơn so với thể thông thường.

Việc điều trị viêm âm đạo do nấm bao gồm việc sử dụng các loại thuốc kháng nấm dưới dạng kem bôi, thuốc đặt hoặc viên uống. Phác đồ điều trị cụ thể phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng nhiễm trùng là đơn giản hay phức tạp. Việc tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả và giảm nguy cơ tái phát.

1. Viêm âm đạo do nấm là gì?

Ảnh trên: Viêm âm đạo do nấm

Viêm âm đạo do nấm, hay còn gọi là nhiễm nấm Candida âm đạo, là tình trạng nhiễm trùng tại âm đạo gây ra bởi sự tăng sinh mất kiểm soát của một loại vi nấm có tên là Candida (Theo Tổ chức Y tế Thế giới – WHO, 2021).

Candida là một loại vi sinh vật tự nhiên thường trú trong âm đạo với số lượng nhỏ và không gây hại. Tuy nhiên, khi môi trường cân bằng pH của âm đạo bị thay đổi, loại nấm này có thể phát triển mạnh, dẫn đến các triệu chứng viêm nhiễm.

– Tác nhân chính: Chủng Candida albicans là nguyên nhân của khoảng 80-92% các trường hợp nhiễm nấm âm đạo (Theo CDC, 2022).

– Các tác nhân khác: Một số trường hợp khác do các chủng Candida không phải albicans gây ra, chẳng hạn như Candida glabrata hoặc Candida tropicalis.

Hiểu rõ bản chất của bệnh là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc chẩn đoán và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Tiếp theo, việc xác định các yếu tố nguy cơ gây bệnh sẽ giúp chúng ta có biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn.

2. Nguyên nhân gây viêm âm đạo do nấm?

Nguyên nhân chính gây viêm âm đạo do nấm là sự phá vỡ hệ vi sinh vật tự nhiên trong âm đạo, tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển quá mức (Theo Mayo Clinic, 2023). Môi trường âm đạo khỏe mạnh có sự cân bằng giữa vi khuẩn (chủ yếu là Lactobacillus) và nấm. Vi khuẩn Lactobacillus sản xuất axit, giúp ngăn chặn sự phát triển của nấm. Khi sự cân bằng này bị xáo trộn, nấm men có cơ hội bùng phát.

2.1. Sử dụng thuốc kháng sinh phổ rộng

Ảnh trên: Vi khuẩn có lợi Lactobacillus

Việc sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn ở nơi khác trên cơ thể có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi, bao gồm Lactobacillus trong âm đạo. Điều này làm thay đổi môi trường âm đạo và tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển. Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Sản phụ khoa Hoa Kỳ, nguy cơ nhiễm nấm âm đạo tăng lên đáng kể sau một đợt điều trị kháng sinh.

2.2. Sự thay đổi nội tiết tố

Nồng độ estrogen cao hơn có thể làm tăng nguy cơ nhiễm nấm âm đạo. Các tình huống dẫn đến sự thay đổi nội tiết tố bao gồm:

– Mang thai: Sự gia tăng estrogen trong thai kỳ làm thay đổi môi trường âm đạo.

– Sử dụng thuốc tránh thai chứa estrogen: Các loại thuốc này làm tăng nồng độ estrogen trong cơ thể.

– Liệu pháp hormone thay thế: Liệu pháp này cũng làm tăng mức estrogen.

2.3. Hệ miễn dịch suy yếu

Một hệ thống miễn dịch bị suy yếu sẽ giảm khả năng kiểm soát sự phát triển của nấm men. Nguyên nhân suy giảm miễn dịch có thể bao gồm:

– Liệu pháp Corticosteroid: Sử dụng steroid kéo dài.

– Nhiễm HIV: Virus làm suy yếu hệ thống miễn dịch của cơ thể.

– Hóa trị liệu trong điều trị ung thư.

Ảnh trên: Liệu pháp Corticosteroid

2.4. Bệnh tiểu đường không được kiểm soát

Phụ nữ mắc bệnh tiểu đường có lượng đường trong máu không được kiểm soát tốt sẽ có nguy cơ cao hơn. Lượng đường dư thừa trong niêm mạc âm đạo tạo thành nguồn dinh dưỡng dồi dào cho nấm Candida phát triển.

Việc xác định đúng nguyên nhân giúp cá nhân hóa phác đồ điều trị và phòng ngừa. Khi đã nhận diện được các yếu tố nguy cơ, bước tiếp theo là tìm hiểu các triệu chứng để có thể phát hiện bệnh sớm.

3. Triệu chứng nhận biết viêm âm đạo do nấm?

Các triệu chứng của viêm âm đạo do nấm có thể từ nhẹ đến trung bình, bao gồm ngứa dữ dội, nóng rát và thay đổi dịch tiết âm đạo (Theo Trường Cao đẳng Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG, 2022). Mức độ và loại triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi người và tùy thuộc vào độ nặng của tình trạng nhiễm trùng.

3.1. Các triệu chứng phổ biến

– Ngứa và kích ứng: Đây là triệu chứng đặc trưng và thường gặp nhất, xảy ra ở cả âm đạo và âm hộ.

– Cảm giác nóng rát: Đặc biệt là trong khi đi tiểu hoặc quan hệ tình dục.

– Đỏ và sưng âm hộ: Vùng da xung quanh âm đạo có thể bị viêm đỏ và sưng tấy.

– Đau âm đạo: Cảm giác đau nhức hoặc khó chịu ở vùng âm đạo.

– Phát ban âm đạo: Một số trường hợp có thể xuất hiện phát ban.

Ảnh trên: Đau âm đạo

3.2. Thay đổi về dịch tiết âm đạo

Dịch tiết âm đạo do nhiễm nấm có những đặc điểm rất riêng biệt để nhận biết:

– Tính chất: Dịch tiết đặc, màu trắng, và thường được mô tả là vón cục giống như phô mai (cottage cheese) hoặc sữa đông.

– Số lượng: Lượng dịch tiết có thể ít hoặc nhiều.

– Mùi: Thường không có mùi, hoặc có thể có mùi nhẹ giống men làm bánh mì. Đặc điểm không mùi này giúp phân biệt với viêm âm đạo do vi khuẩn, vốn có mùi tanh.

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào nêu trên, việc đến gặp bác sĩ để chẩn đoán chính xác là rất cần thiết, vì các triệu chứng này có thể bị nhầm lẫn với các bệnh nhiễm trùng khác. Việc chẩn đoán đúng sẽ quyết định hiệu quả của quá trình điều trị.

Ảnh trên: Dịch tiết đặc, màu trắng, và thường được mô tả là vón cục giống như phô mai

4. Viêm âm đạo do nấm có nguy hiểm không?

Đối với hầu hết các trường hợp, viêm âm đạo do nấm không gây ra các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng và có thể điều trị hiệu quả (Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh – NHS, 2022). Tuy nhiên, nếu không được điều trị hoặc ở những đối tượng đặc biệt, bệnh có thể dẫn đến một số vấn đề phức tạp hơn.

Tình trạng nhiễm trùng gây ra sự khó chịu đáng kể, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày và đời sống tình dục. Cảm giác ngứa ngáy, nóng rát liên tục có thể gây căng thẳng và mất ngủ.

Trong những trường hợp hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu nghiêm trọng (ví dụ như ở bệnh nhân HIV/AIDS giai đoạn cuối hoặc đang hóa trị), nấm Candida có khả năng xâm nhập vào máu và lan đến các bộ phận khác của cơ thể, gây ra một tình trạng nhiễm trùng toàn thân gọi là nhiễm nấm Candida xâm lấn. Đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm.

Việc điều trị kịp thời và đúng cách là rất quan trọng để tránh sự khó chịu kéo dài và ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn.

5. Chẩn đoán viêm âm đạo do nấm như thế nào?

Việc chẩn đoán viêm âm đạo do nấm thường được thực hiện thông qua khám vùng chậu và xét nghiệm mẫu dịch tiết âm đạo (Theo Johns Hopkins Medicine, 2023). Chẩn đoán chính xác là cực kỳ quan trọng để loại trừ các nguyên nhân khác có triệu chứng tương tự và đảm bảo điều trị đúng bệnh.

5.1. Khám sức khỏe

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi về tiền sử bệnh của bạn, bao gồm các lần nhiễm trùng âm đạo trước đây và các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Sau đó, một cuộc khám vùng chậu sẽ được tiến hành để kiểm tra các dấu hiệu bên ngoài như đỏ, sưng hoặc các tổn thương ở âm hộ và kiểm tra bên trong âm đạo.

Ảnh trên: Khám phụ khoa

5.2. Xét nghiệm mẫu dịch tiết

Đây là bước quyết định để xác nhận sự hiện diện của nấm. Bác sĩ sẽ lấy một mẫu dịch tiết từ âm đạo của bạn để tiến hành một trong các xét nghiệm sau:

– Soi tươi dưới kính hiển vi: Mẫu dịch được trộn với một giọt kali hydroxit (KOH) hoặc nước muối sinh lý và được kiểm tra dưới kính hiển vi. Sự hiện diện của các sợi nấm hoặc chồi nấm sẽ xác nhận chẩn đoán.

– Nuôi cấy: Nếu xét nghiệm soi tươi không kết luận được hoặc nếu bạn bị nhiễm trùng tái phát, bác sĩ có thể gửi mẫu đến phòng thí nghiệm để nuôi cấy. Phương pháp này giúp xác định chính xác chủng Candida gây bệnh, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp nghi ngờ nhiễm các chủng không phải albicans.

Sau khi có chẩn đoán xác định, bác sĩ sẽ đưa ra các lựa chọn điều trị phù hợp nhất.

6. Các phương pháp điều trị viêm âm đạo do nấm?

Việc điều trị viêm âm đạo do nấm phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tần suất nhiễm trùng, bao gồm các loại thuốc kháng nấm tại chỗ hoặc đường uống (Theo Cleveland Clinic, 2022).

6.1. Điều trị nhiễm trùng đơn giản

Ảnh trên: Thuốc kháng nấm đường uống Fluconazole (Diflucan)

Đối với các trường hợp nhiễm nấm nhẹ đến trung bình và không tái phát, bác sĩ thường chỉ định một đợt điều trị ngắn ngày:

– Thuốc kháng nấm tại chỗ: Các loại thuốc này có dạng kem, thuốc mỡ, viên đặt hoặc thuốc đạn. Các hoạt chất phổ biến bao gồm Miconazole, Clotrimazole và Tioconazole. Quá trình điều trị có thể kéo dài từ 1, 3 đến 7 ngày.

– Thuốc kháng nấm đường uống: Một liều duy nhất Fluconazole (Diflucan) thường có hiệu quả cao. Tuy nhiên, thuốc này không được khuyến cáo cho phụ nữ mang thai.

6.2. Điều trị nhiễm trùng phức tạp

Đối với các trường hợp nhiễm trùng nặng, tái phát nhiều lần, hoặc do các chủng Candida hiếm gặp, phác đồ điều trị sẽ kéo dài và chuyên sâu hơn:

– Liệu pháp tại chỗ kéo dài: Sử dụng kem hoặc thuốc đặt kháng nấm mỗi ngày trong 7-14 ngày.

– Liệu pháp uống đa liều: Bác sĩ có thể kê đơn 2-3 liều Fluconazole uống cách nhau vài ngày.

– Liệu pháp duy trì: Sau khi nhiễm trùng đã được kiểm soát, bác sĩ có thể đề nghị một liệu trình duy trì, thường là uống Fluconazole mỗi tuần một lần trong sáu tháng để ngăn ngừa tái phát.

Điều quan trọng là hoàn thành toàn bộ liệu trình điều trị theo chỉ định của bác sĩ, ngay cả khi các triệu chứng đã cải thiện.

Ảnh trên: Thuốc đặt kháng nấm

7. Phòng ngừa viêm âm đạo do nấm tái phát

Áp dụng các thói quen vệ sinh và lối sống lành mạnh có thể làm giảm đáng kể nguy cơ tái phát viêm âm đạo do nấm (Theo Văn phòng Sức khỏe Phụ nữ Hoa Kỳ – OWH, 2021). Phòng bệnh luôn là chiến lược tốt hơn chữa bệnh.

– Mặc đồ lót thoáng khí: Ưu tiên đồ lót bằng cotton, giúp giữ cho vùng kín khô ráo và thoáng mát. Tránh các chất liệu tổng hợp như nylon có thể giữ ẩm.

– Tránh quần áo chật: Mặc quần jean, xà cạp hoặc quần bó sát có thể làm tăng nhiệt độ và độ ẩm ở vùng sinh dục, tạo môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.

– Vệ sinh đúng cách: Rửa vùng kín bằng nước ấm và dung dịch vệ sinh dịu nhẹ, không mùi. Lau khô hoàn toàn sau khi tắm. Luôn lau từ trước ra sau sau khi đi vệ sinh.

– Tránh thụt rửa âm đạo: Thụt rửa có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh vật tự nhiên, tiêu diệt vi khuẩn có lợi và tạo điều kiện cho nấm phát triển.

– Thay quần áo ẩm ngay lập tức: Thay đồ bơi hoặc quần áo tập thể dục bị ướt ngay sau khi sử dụng.

– Chế độ ăn uống cân bằng: Hạn chế ăn đường và thực phẩm chế biến sẵn. Tăng cường sữa chua có chứa men vi sinh sống (probiotics), có thể giúp hỗ trợ hệ vi khuẩn có lợi.

Duy trì đời sống tinh thần và thể chất khỏe mạnh: Căng thẳng kéo dài có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến bạn dễ bị nhiễm trùng hơn. Việc tìm cách giải tỏa căng thẳng, chăm sóc bản thân không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn giúp duy trì sự cân bằng của cơ thể. Trong hành trình chăm sóc bản thân, việc khám phá và nuông chiều cơ thể một cách lành mạnh là một phần quan trọng. Nếu bạn đang tìm kiếm các sản phẩm hỗ trợ giúp thư giãn và nâng cao trải nghiệm cá nhân, bạn có thể tham khảo các sản phẩm như trứng rung không dây. Đây là một công cụ giúp phái đẹp tự khám phá, giải tỏa căng thẳng và tăng cường sự kết nối với cơ thể mình. Để đảm bảo an toàn và chất lượng, việc lựa chọn một địa chỉ uy tín để mua các sản phẩm chính hãng là vô cùng cần thiết. Quân Tử Nhỏ là một trong những shop người lớn hàng đầu tại Việt Nam, được hơn 100.000 khách hàng tin tưởng, với cam kết tư vấn tận tâm và giao hàng siêu kín đáo, bảo vệ tuyệt đối sự riêng tư của bạn.

Ảnh trên: Trứng rung tình yêu 2 đầu nhựa

8. Câu hỏi thường gặp

1. Quan hệ tình dục khi đang bị nhiễm nấm âm đạo có an toàn không?

Quan hệ tình dục khi đang nhiễm nấm không được khuyến khích vì có thể làm các triệu chứng như đau và nóng rát trở nên tồi tệ hơn, đồng thời có nguy cơ lây truyền cho bạn tình (dù hiếm) (Theo NHS, 2022).

2. Viêm âm đạo do nấm có tự khỏi không?

Các trường hợp rất nhẹ có thể tự khỏi, nhưng hầu hết các trường hợp cần điều trị bằng thuốc kháng nấm để giải quyết triệt để các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng (Theo Mayo Clinic, 2023).

3. Tôi có thể sử dụng sữa chua để điều trị nhiễm nấm không?

Mặc dù sữa chua chứa probiotics có lợi cho việc phòng ngừa, nhưng không có bằng chứng khoa học vững chắc nào cho thấy việc bôi sữa chua vào âm đạo là một phương pháp điều trị hiệu quả (Theo Johns Hopkins Medicine, 2023).

4. Khi nào tôi nên đi gặp bác sĩ?

Bạn nên đi gặp bác sĩ nếu đây là lần đầu tiên bạn có các triệu chứng, nếu bạn không chắc chắn về chẩn đoán, nếu các phương pháp điều trị không kê đơn không hiệu quả, hoặc nếu bạn phát triển các triệu chứng khác (Theo ACOG, 2022).

5. Nhiễm nấm âm đạo có phải là bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) không?

Không, viêm âm đạo do nấm không được phân loại là STI. Tuy nhiên, nó có thể được kích hoạt bởi hoạt động tình dục và trong một số trường hợp hiếm có thể lây sang bạn tình (Theo CDC, 2022).

6. Làm thế nào để phân biệt giữa viêm âm đạo do nấm và viêm âm đạo do vi khuẩn?

Dịch tiết do nấm thường đặc, trắng, không mùi, trong khi dịch tiết do vi khuẩn thường loãng, màu xám và có mùi tanh như cá. Ngứa là triệu chứng nổi bật của nhiễm nấm (Theo OWH, 2021).

Ảnh trên: Dịch tiết do vi khuẩn thường loãng, màu xám và có mùi tanh

7. Tôi có thể dùng thuốc điều trị nhiễm nấm không kê đơn không?

Bạn có thể sử dụng thuốc không kê đơn nếu bạn đã từng được bác sĩ chẩn đoán nhiễm nấm trước đây và nhận ra các triệu chứng tương tự. Nếu không chắc chắn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ (Theo Cleveland Clinic, 2022).

8. Việc mang thai có làm tăng nguy cơ nhiễm nấm không?

Có, sự thay đổi hormone, đặc biệt là nồng độ estrogen cao trong thai kỳ, làm tăng nguy cơ phát triển nhiễm nấm âm đạo (Theo ACOG, 2022).

9. Bạn tình của tôi có cần điều trị không?

Thông thường, bạn tình nam không cần điều trị trừ khi họ có các triệu chứng như ngứa hoặc phát ban ở dương vật (viêm quy đầu do nấm Candida) (Theo CDC, 2022).

10. Stress có thể gây ra nhiễm nấm âm đạo không?

Stress mạn tính có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch, gián tiếp làm tăng khả năng nhiễm trùng, bao gồm cả nhiễm nấm âm đạo, bằng cách phá vỡ sự cân bằng của cơ thể (Theo Cleveland Clinic, 2022).

Ảnh trên: Stress mạ tính

9. Kết luận

Viêm âm đạo do nấm là một tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả. Chìa khóa để đối phó với bệnh nằm ở việc nhận biết sớm các triệu chứng đặc trưng, tìm kiếm chẩn đoán y khoa chính xác để loại trừ các bệnh lý khác, và tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị từ bác sĩ.

Bên cạnh đó, việc chủ động xây dựng một lối sống lành mạnh—từ chế độ ăn uống, thói quen vệ sinh đến việc quản lý căng thẳng—đóng vai trò nền tảng trong việc phòng ngừa bệnh tái phát. Lắng nghe cơ thể và chăm sóc sức khỏe phụ khoa một cách khoa học không chỉ giúp bạn thoát khỏi sự khó chịu do bệnh gây ra mà còn là cách tốt nhất để duy trì chất lượng cuộc sống và sự tự tin.