Thuốc tránh thai sau 5 ngày quan hệ: Thông tin, Cơ chế, Hiệu quả và Lưu ý an toàn

Thuốc tránh thai sau 5 ngày quan hệ (loại 120 giờ) là nhóm thuốc nội tiết có khả năng ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn khi được sử dụng trong vòng 5 ngày (120 tiếng) sau khi giao hợp không bảo vệ. Đây là giải pháp y tế dự phòng cuối cùng bằng đường uống, khác biệt với nhóm thuốc 72 giờ phổ biến, và được chỉ định khi thời gian can thiệp đã vượt quá 3 ngày đầu tiên.

Cơ chế hoạt động của loại thuốc này chủ yếu dựa vào việc trì hoãn hoặc ức chế quá trình rụng trứng thông qua các hoạt chất kháng progestin chuyên biệt như Ulipristal Acetate hoặc Mifepristone liều thấp. Khả năng ức chế rụng trứng ngay cả khi nồng độ hormone LH đã bắt đầu tăng cao là đặc điểm độc nhất giúp thuốc duy trì hiệu quả ngừa thai ổn định trong suốt 5 ngày, thay vì giảm dần nhanh chóng như Levonorgestrel.

Hiệu quả của thuốc tránh thai sau 5 ngày quan hệ được đánh giá cao về mặt lâm sàng, nhưng phụ thuộc chặt chẽ vào thời điểm uống thuốc và chỉ số BMI của người sử dụng. Mặc dù có khung thời gian tác dụng rộng hơn, việc sử dụng thuốc càng sớm càng tốt vẫn là nguyên tắc vàng để tối đa hóa tỷ lệ thành công và giảm thiểu rủi ro thất bại.

Việc sử dụng thuốc tránh thai sau 5 ngày quan hệ cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định y khoa để đảm bảo an toàn sức khỏe sinh sản và hạn chế tác dụng phụ không mong muốn. Người dùng cần nắm rõ các chống chỉ định, tương tác thuốc và các dấu hiệu bất thường cần thăm khám bác sĩ, đồng thời hiểu rằng đây không phải là biện pháp thay thế cho các phương pháp tránh thai thường nhật.

1. Thuốc tránh thai sau 5 ngày quan hệ là gì?

1.1. Định nghĩa và Phân loại

Thuốc tránh thai sau 5 ngày quan hệ là loại thuốc khẩn cấp chứa hoạt chất Ulipristal Acetate hoặc Mifepristone, có tác dụng ngừa thai trong 120 giờ sau giao hợp (WHO, 2022).

Khác với thuốc tránh thai khẩn cấp loại 72 giờ (chứa Levonorgestrel) chỉ hiệu quả tốt nhất trong 3 ngày đầu, nhóm thuốc 120 giờ được thiết kế để kéo dài cửa sổ tác dụng. Tại Việt Nam và trên thế giới, hai loại hoạt chất chính được sử dụng cho khung thời gian này bao gồm:

Ảnh trên: Ulipristal Acetate

– Ulipristal Acetate (30mg): Thương hiệu phổ biến là EllaOne. Đây là chất điều biến thụ thể progesterone chọn lọc.

– Mifepristone (10mg): Thương hiệu phổ biến tại Việt Nam như Mifestad 10, Ciel 10. Đây là chất kháng progestin liều thấp.

1.2. Cơ chế hoạt động sinh học

Thuốc hoạt động bằng cách ức chế hoặc trì hoãn sự rụng trứng trong ít nhất 5 ngày, ngay cả khi nồng độ hormone LH đã bắt đầu tăng (Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG, 2021).

Tinh trùng có thể sống trong cơ thể phụ nữ tới 5 ngày. Bằng cách trì hoãn rụng trứng quá khoảng thời gian này, thuốc đảm bảo rằng khi trứng rụng thì tinh trùng đã không còn khả năng thụ tinh.

– Đối với Ulipristal Acetate: Tác động trực tiếp vào nang trứng để ngăn chặn vỡ nang.

– Đối với Mifepristone: Làm thay đổi niêm mạc tử cung, ngăn chặn sự làm tổ của trứng thụ tinh (nếu quá trình thụ tinh đã xảy ra).

Ảnh trên: Mifepristone

2. Hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp 120 giờ

2.1. Tỷ lệ thành công theo thời gian

Tỷ lệ ngừa thai của thuốc chứa Ulipristal Acetate đạt khoảng 98-99% và duy trì ổn định trong suốt 120 giờ sau khi quan hệ (Glassier et al., 2010).

Nghiên cứu cho thấy Ulipristal Acetate hiệu quả hơn Levonorgestrel (thuốc 72h) đặc biệt là trong khoảng thời gian từ 72 đến 120 giờ. Tuy nhiên, hiệu quả vẫn là cao nhất nếu thuốc được đưa vào cơ thể càng sớm càng tốt sau hành vi quan hệ tình dục không an toàn.

2.2. Yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả

Chỉ số khối cơ thể (BMI) cao và thời điểm rụng trứng là hai yếu tố chính làm giảm hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp (Planned Parenthood, 2023).

– Cân nặng: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng hiệu quả của thuốc có thể giảm ở phụ nữ có BMI > 30. Trong trường hợp này, đặt vòng tránh thai chứa đồng (Copper IUD) được xem là phương pháp hiệu quả nhất (gần 100%).

Ảnh trên: Hiệu quả của thuốc có thể giảm ở phụ nữ có BMI > 30 (Béo phì)

– Thời điểm rụng trứng: Nếu quá trình rụng trứng đã diễn ra trước khi uống thuốc, thuốc sẽ không còn tác dụng ngừa thai.

3. Cách sử dụng thuốc tránh thai sau 5 ngày đúng chuẩn y khoa

3.1. Liều lượng và cách uống

Người dùng cần uống một viên duy nhất chứa Ulipristal Acetate 30mg hoặc Mifepristone 10mg trong vòng 120 giờ sau khi quan hệ (Bộ Y tế Việt Nam).

Thuốc có thể uống vào bất kỳ thời điểm nào trong chu kỳ kinh nguyệt và có thể uống trước hoặc sau bữa ăn. Không nên nhai nát viên thuốc mà nên nuốt trọn với nước lọc để đảm bảo dược động học của thuốc được hấp thu tốt nhất.

3.2. Xử lý khi bị nôn sau khi uống thuốc

Cần uống bổ sung ngay một liều khác nếu bị nôn trong vòng 3 giờ sau khi uống viên đầu tiên (Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh – NHS, 2022).

Nếu nôn sau 3 giờ, thuốc đã kịp hấp thu vào máu nên không cần uống bù. Việc uống bù thuốc cần tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ để tránh quá liều gây hại cho gan và thận.

4. Tác dụng phụ và Chống chỉ định

4.1. Tác dụng phụ thường gặp

Ảnh trên: Buồn nôn

Các tác dụng phụ phổ biến bao gồm buồn nôn, đau đầu, đau bụng dưới và rối loạn chu kỳ kinh nguyệt tạm thời (Mayo Clinic, 2023).

Chu kỳ kinh nguyệt tiếp theo có thể đến sớm hơn hoặc muộn hơn vài ngày so với dự kiến. Máu kinh có thể thay đổi về lượng và màu sắc. Nếu trễ kinh quá 7 ngày so với dự kiến, người dùng cần thực hiện xét nghiệm thai nghén để loại trừ khả năng mang thai.

4.2. Những ai không nên dùng thuốc (Chống chỉ định)

Phụ nữ đang mang thai, người dị ứng với thành phần thuốc hoặc đang mắc bệnh suy gan nặng không được sử dụng thuốc này (Cục Quản lý Dược phẩm Châu Âu – EMA).

Ngoài ra, thuốc chứa Ulipristal Acetate có thể tương tác và làm giảm hiệu quả của các loại thuốc tránh thai nội tiết hàng ngày. Cần sử dụng biện pháp tránh thai màng chắn (như bao cao su) cho đến kỳ kinh nguyệt tiếp theo.

5. So sánh thuốc 120 giờ (5 ngày) và thuốc 72 giờ (3 ngày)

5.1. Về thành phần hóa học

Thuốc 120 giờ chứa Ulipristal Acetate hoặc Mifepristone, trong khi thuốc 72 giờ chứa Levonorgestrel (FDA, 2022).

Sự khác biệt về hoạt chất dẫn đến cơ chế tác động lên thụ thể progesterone khác nhau, cho phép nhóm 120 giờ có cửa sổ tác dụng rộng hơn.

5.2. Về hiệu quả lâm sàng

Ảnh trên: Levonorgestrel

Ulipristal Acetate có hiệu quả cao hơn Levonorgestrel trong việc ngăn chặn rụng trứng khi nang trứng đã lớn và sắp vỡ (Glasier et al., Lancet 2010).

Levonorgestrel gần như mất tác dụng nếu quá trình LH surge (đỉnh LH) đã bắt đầu, trong khi Ulipristal Acetate vẫn có thể trì hoãn rụng trứng tại thời điểm này, giúp kéo dài thời gian bảo vệ.

6. Giải pháp thay thế và phòng ngừa lâu dài

Mặc dù thuốc tránh thai khẩn cấp là “cứu cánh” cần thiết, việc lạm dụng chúng có thể gây rối loạn nội tiết tố. Để bảo vệ sức khỏe sinh sản bền vững và tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs), việc sử dụng các biện pháp rào chắn chủ động là tối ưu nhất.

Trong các phương pháp tránh thai an toàn, bao cao su vẫn là lựa chọn hàng đầu được các chuyên gia y tế khuyến nghị vì tính tiện lợi và khả năng bảo vệ kép. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ uy tín để mua các sản phẩm trên chính hãng giá tốt là tại Quân Tử Nhỏ. Đây là shop người lớn uy tín số 1 Việt Nam – 100.000+ khách hàng – tư vấn tận tâm, giao hàng siêu kín đáo, bảo vệ tuyệt đối sự riêng tư của bạn. Việc chuẩn bị sẵn các biện pháp bảo vệ sẽ giúp bạn chủ động hơn và giảm thiểu sự lo lắng phải dùng đến thuốc khẩn cấp.

Ảnh trên: Bao cao su mỏng bcs sagami 0.01

7. Câu hỏi thường gặp về thuốc tránh thai sau 5 ngày

1. Thuốc tránh thai khẩn cấp 120h có gây vô sinh không?

Không, chưa có bằng chứng khoa học nào cho thấy thuốc tránh thai khẩn cấp gây vô sinh nếu dùng đúng chỉ định (WHO, 2023). Tuy nhiên, lạm dụng thuốc có thể gây rối loạn kinh nguyệt, ảnh hưởng tạm thời đến khả năng thụ thai.

2. Uống thuốc sau 5 ngày rồi quan hệ tiếp có bầu không?

Có, thuốc chỉ có tác dụng cho lần quan hệ trước đó, không bảo vệ cho các lần quan hệ sau khi uống (Planned Parenthood, 2022). Cần sử dụng bao cao su cho những lần quan hệ tiếp theo trong chu kỳ.

3. Thuốc Mifepristone 10mg có phải là thuốc phá thai không?

Không, ở liều lượng 10mg, Mifepristone chỉ có tác dụng ngăn rụng trứng và thụ tinh, không có tác dụng phá thai nếu thai đã làm tổ (Bộ Y tế Việt Nam). Nó khác với liều dùng trong đình chỉ thai nghén.

4. Có thể uống 2 viên thuốc tránh thai khẩn cấp trong 1 tháng không?

Có thể dùng, nhưng không được khuyến khích dùng thường xuyên thay thế cho biện pháp tránh thai hàng ngày (ACOG, 2021). Việc dùng nhiều lần trong một chu kỳ làm tăng nguy cơ tác dụng phụ và rối loạn kinh nguyệt.

5. Cho con bú có uống được thuốc tránh thai loại 120h không?

Không nên cho con bú trong vòng 1 tuần sau khi uống Ulipristal Acetate vì thuốc bài tiết qua sữa mẹ (EMA, 2022). Nếu dùng loại chứa Levonorgestrel (72h) thì an toàn hơn cho phụ nữ cho con bú.

6. Dấu hiệu nào cho thấy thuốc đã có tác dụng?

Dấu hiệu rõ ràng nhất là kỳ kinh nguyệt tiếp theo xuất hiện bình thường (NHS, 2023). Không có dấu hiệu cơ thể cụ thể nào ngay sau khi uống để xác nhận thuốc đã thành công hay chưa.

7. Thuốc tránh thai khẩn cấp có ngăn được bệnh tình dục không?

Ảnh trên: Thuốc tránh thai khẩn cấp

Không, thuốc tránh thai khẩn cấp hoàn toàn không có khả năng bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục như HIV, Giang mai, Lậu (CDC, 2022). Chỉ bao cao su mới có khả năng này.

8. Sau khi uống thuốc bao lâu thì được ăn?

Có thể ăn uống bình thường ngay sau khi uống thuốc, thức ăn không ảnh hưởng đáng kể đến sự hấp thu của thuốc (MedlinePlus, 2022). Nên uống sau ăn nhẹ để giảm cảm giác buồn nôn.

9. Uống thuốc kháng sinh có làm mất tác dụng thuốc tránh thai không?

Một số loại kháng sinh mạnh (như Rifampin) và thuốc chống nấm có thể làm giảm hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp (FDA, 2021). Cần thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ về các thuốc đang sử dụng.

10. Đặt vòng đồng sau 5 ngày quan hệ có hiệu quả hơn thuốc không?

Ảnh trên: Vòng tránh thai

Có, đặt vòng tránh thai chứa đồng (Copper IUD) là phương pháp khẩn cấp hiệu quả nhất (99.9%) trong vòng 5 ngày (Planned Parenthood, 2023). Nó không bị ảnh hưởng bởi cân nặng hay thời điểm rụng trứng như thuốc uống.

8. Kết luận

Thuốc tránh thai sau 5 ngày quan hệ là một tiến bộ y học quan trọng, cung cấp cơ hội thứ hai để ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn khi khung giờ 72 giờ đã trôi qua. Với các hoạt chất như Ulipristal Acetate hay Mifepristone, loại thuốc này mang lại hiệu quả cao nếu được sử dụng đúng cách, đúng thời điểm và tuân thủ các nguyên tắc an toàn y tế. Tuy nhiên, phụ nữ cần nhận thức rõ rằng đây chỉ là biện pháp dự phòng khẩn cấp, không thể thay thế cho các phương pháp tránh thai an toàn, chủ động và bền vững hàng ngày. Việc trang bị kiến thức và tham vấn ý kiến bác sĩ là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe sinh sản một cách tốt nhất.