Masochist: Định nghĩa, Đặc điểm, Nguồn gốc Tâm lý và Mối liên hệ với BDSM

Masochist, hay ái khổ dâm, là một thuật ngữ tâm lý học mô tả xu hướng một cá nhân đạt được sự thỏa mãn, đặc biệt là khoái cảm tình dục, từ việc trải qua nỗi đau, sự sỉ nhục, hoặc bị trói buộc. Theo Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần, Ấn bản lần thứ 5 (DSM-5), đây được xem là một dạng cận lệch (paraphilia) khi nó gây ra đau khổ hoặc suy giảm chức năng đáng kể.

Đặc điểm độc nhất của xu hướng masochist nằm ở sự đảo ngược bản năng sinh tồn cơ bản, nơi mà các kích thích tiêu cực (đau đớn, hạ thấp) lại được não bộ diễn giải thành tín hiệu tích cực (hưng phấn, giải tỏa). Sự liên kết này không chỉ giới hạn ở thể chất mà còn bao gồm cả các khía cạnh tâm lý phức tạp như cảm giác được kiểm soát thông qua việc từ bỏ quyền kiểm soát.

Nguồn gốc của xu hướng masochist là một chủ đề đa diện, được các trường phái tâm lý học diễn giải theo nhiều cách khác nhau. Thuyết phân tâm học của Sigmund Freud cho rằng nó bắt nguồn từ những xung đột chưa được giải quyết trong giai đoạn phát triển tâm lý tính dục, trong khi các lý thuyết học hỏi hành vi lại nhấn mạnh vai trò của trải nghiệm và điều kiện hóa trong quá khứ.

Mối liên hệ giữa masochism và BDSM (Bạo dâm, Thống dâm, Thống trị, Phục tùng, Buộc dây, Kỷ luật) là mối quan hệ tương hỗ, trong đó masochism là một thành tố cốt lõi của vế “Thống dâm” (Masochism) và “Phục tùng” (Submission). Trong cộng đồng BDSM, các hành vi này được thực hành dựa trên nguyên tắc đồng thuận, an toàn và tỉnh táo (SSC).

1. Masochist là gì theo định nghĩa y khoa?

Ảnh trên: Masochist

Định nghĩa y khoa xác định masochist là một cá nhân có khuynh hướng cận lệch đặc trưng bởi sự hưng phấn tình dục tái diễn, mãnh liệt từ hành vi bị làm nhục, bị đánh đập, bị trói buộc hoặc chịu đựng đau khổ dưới bất kỳ hình thức nào (Nguồn: American Psychiatric Association, 2013).

Khuynh hướng này được ghi nhận trong các hệ thống phân loại y tế quốc tế và chỉ được xem là một “rối loạn” khi nó gây ra sự đau khổ đáng kể về mặt lâm sàng hoặc làm suy giảm các chức năng xã hội, nghề nghiệp hay các lĩnh vực quan trọng khác của cá nhân. Sự phân biệt này là cần thiết để tránh bệnh lý hóa các hành vi tình dục đồng thuận và không gây hại.

Tiếp theo, việc phân loại chính thức trong cẩm nang chẩn đoán sẽ làm rõ hơn về mặt lâm sàng của khuynh hướng này.

1.1. Masochism được phân loại như thế nào trong DSM-5?

Trong DSM-5, masochism được phân loại dưới tên gọi Rối loạn Ái khổ dâm (Sexual Masochism Disorder) mã 302.83 (F65.51), thuộc nhóm Các Rối loạn Cận lệch (Paraphilic Disorders) (Nguồn: DSM-5, 2013).

Để được chẩn đoán, cá nhân phải trải qua sự hưng phấn tình dục mãnh liệt và tái diễn từ việc bị làm nhục, đánh đập, hoặc trói buộc trong khoảng thời gian ít nhất 6 tháng. Quan trọng hơn, những tưởng tượng hoặc hành vi này phải gây ra đau khổ lâm sàng hoặc suy giảm chức năng.

Sự khác biệt giữa một xu hướng và một rối loạn là yếu tố then chốt trong chẩn đoán.

Ảnh trên: Rối loạn Ái khổ dâm (Sexual Masochism Disorder)

1.2. Sự khác biệt giữa Rối loạn Ái khổ dâm và xu hướng tính dục là gì?

Sự khác biệt cốt lõi nằm ở yếu tố “đau khổ lâm sàng” và “suy giảm chức năng”. Một người có xu hướng masochist nhưng không cảm thấy phiền muộn và hoạt động bình thường thì không bị coi là mắc rối loạn (Nguồn: Psychology Today, 2019).

Nhiều cá nhân thực hành các hành vi masochist trong khuôn khổ BDSM một cách an toàn và đồng thuận, xem đó là một phần bản dạng tính dục của họ chứ không phải một bệnh lý. Việc chẩn đoán chỉ áp dụng khi khuynh hướng này vượt khỏi tầm kiểm soát, gây hại cho bản thân hoặc các mối quan hệ.

Hiểu rõ các đặc điểm nhận biết sẽ giúp phân biệt rõ hơn giữa một xu hướng và một vấn đề tâm lý cần can thiệp.

2. Các đặc điểm nhận biết của một Masochist là gì?

Các đặc điểm nhận biết chính của một masochist bao gồm sự tồn tại của các tưởng tượng tình dục mãnh liệt, tái diễn liên quan đến việc chịu đau đớn, mong muốn đóng vai phục tùng, và cảm giác giải tỏa tâm lý hoặc thỏa mãn sau khi trải qua sự hạ thấp (Nguồn: Sổ tay Tâm lý học Lâm sàng của Oxford, 2015).

Những đặc điểm này có thể biểu hiện ở nhiều mức độ khác nhau, từ những tưởng tượng kín đáo đến việc tham gia tích cực vào các hoạt động liên quan. Việc nhận biết cần dựa trên một tập hợp các biểu hiện về cả hành vi lẫn tâm lý, thay vì chỉ một hành động đơn lẻ.

Các biểu hiện hành vi là khía cạnh dễ quan sát nhất của xu hướng này.

2.1. Các biểu hiện về mặt hành vi là gì?

Ảnh trên: Đóng vai phục tùng (submissive)

Các biểu hiện hành vi của một masochist bao gồm:

– Tham gia vào các hoạt động BDSM: Đóng vai phục tùng (submissive) trong các kịch bản thống trị và phục tùng (D/s).

– Tìm kiếm sự trói buộc (bondage): Cảm thấy hưng phấn khi bị trói bằng dây thừng, còng tay hoặc các hình thức hạn chế cử động khác.

– Chịu đựng các tác động vật lý: Tìm kiếm sự thỏa mãn từ việc bị đánh, véo, hoặc các hình thức gây đau có kiểm soát khác.

– Thực hành các hình thức hạ thấp: Tham gia vào các kịch bản sỉ nhục bằng lời nói hoặc hành động.

Những hành vi này luôn cần được thực hiện trong bối cảnh an toàn và đồng thuận.

Bên cạnh hành vi, các biểu hiện tâm lý là nền tảng sâu xa của xu hướng masochist.

2.2. Các biểu hiện về mặt tâm lý là gì?

Ảnh trên: Liên kết nỗi đau với sự thân mật

Các biểu hiện về mặt tâm lý của một masochist bao gồm:

– Tưởng tượng mãnh liệt: Thường xuyên có những tưởng tượng về việc bị kiểm soát, thống trị hoặc chịu đau đớn để đạt khoái cảm.

– Mong muốn từ bỏ kiểm soát: Cảm thấy giải tỏa và an toàn khi tạm thời trao quyền kiểm soát bản thân cho một đối tác đáng tin cậy.

– Liên kết nỗi đau với sự thân mật: Coi việc cùng nhau trải qua và kiểm soát nỗi đau là một hình thức kết nối tình cảm sâu sắc.

– Giải tỏa căng thẳng: Sử dụng trải nghiệm đau đớn có kiểm soát như một cách để giải phóng những căng thẳng, lo âu trong cuộc sống.

Những yếu tố tâm lý này cho thấy sự phức tạp đằng sau các hành vi bề ngoài.

3. Nguồn gốc tâm lý của xu hướng Masochist đến từ đâu?

Nguồn gốc tâm lý của masochism chưa được xác định rõ ràng và được cho là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố sinh học, trải nghiệm thời thơ ấu và các quá trình học hỏi hành vi (Nguồn: Tạp chí Nghiên cứu Tình dục, 2016).

Không có một nguyên nhân duy nhất nào được công nhận. Thay vào đó, các nhà nghiên cứu xem xét một loạt các giả thuyết từ nhiều trường phái tâm lý học khác nhau để có cái nhìn toàn diện hơn về sự hình thành của khuynh hướng này, từ những giải thích của phân tâm học đến các yếu tố sinh học thần kinh.

Thuyết phân tâm học là một trong những lý thuyết đầu tiên cố gắng giải thích hiện tượng này.

3.1. Thuyết phân tâm học giải thích Masochism như thế nào?

Ảnh trên: Sigmund Freud

Theo thuyết phân tâm học của Sigmund Freud, masochism phát sinh từ “bản năng chết” (death instinct), một thôi thúc vô thức hướng tới sự tự hủy hoại, được chuyển hướng thành một hình thức thỏa mãn tình dục (Nguồn: “Beyond the Pleasure Principle”, Freud, 1920).

Freud cho rằng khuynh hướng này có thể liên quan đến cảm giác tội lỗi vô thức hoặc những trải nghiệm bị trừng phạt trong thời thơ ấu, khiến cá nhân liên kết nỗi đau với tình yêu hoặc sự chú ý. Mặc dù các lý thuyết của Freud còn gây tranh cãi, chúng đã mở đường cho việc khám phá các khía cạnh tâm lý sâu sắc của tình dục.

Các nghiên cứu hiện đại cũng tìm kiếm câu trả lời ở cấp độ sinh học.

3.2. Các yếu tố sinh học và thần kinh có vai trò gì?

Các yếu tố sinh học được cho là có vai trò trong masochism, đặc biệt là cơ chế giải phóng endorphin và dopamine trong não bộ khi cơ thể trải qua cảm giác đau đớn hoặc căng thẳng (Nguồn: Nghiên cứu của Đại học Michigan, 2011).

Endorphin là chất giảm đau tự nhiên và có thể tạo ra cảm giác hưng phấn, tương tự như thuốc phiện. Sự kết hợp giữa việc giải phóng endorphin (giảm đau, tạo khoái cảm) và dopamine (hệ thống phần thưởng) có thể tạo ra một vòng lặp củng cố hành vi, khiến não bộ “học” cách liên kết nỗi đau với sự thỏa mãn.

Hiểu được nguồn gốc tâm lý giúp làm sáng tỏ mối liên hệ mật thiết của masochism với BDSM.

4. Mối liên hệ giữa Masochism và BDSM là gì?

Ảnh trên: BDSM

Masochism là một thành phần cơ bản và phổ biến trong cộng đồng BDSM, cụ thể là trong các vai trò phục tùng (submission) và thống dâm (masochism), nơi các cá nhân tìm kiếm sự thỏa mãn thông qua việc nhận sự thống trị hoặc đau đớn có kiểm soát (Nguồn: “The New Topping Book”, 2003).

BDSM là một thuật ngữ bao trùm một loạt các thực hành tình dục, trong đó masochism là một trong những động lực chính thúc đẩy sự tương tác. Cộng đồng này cung cấp một không gian nơi các cá nhân có thể khám phá xu hướng masochist của mình một cách an toàn và có đạo đức, dựa trên sự đồng thuận tuyệt đối.

Trong BDSM, masochism thường đi đôi với sadism.

4.1. Masochism và Sadism có mối quan hệ đối lập hay bổ sung?

Trong bối cảnh BDSM, masochism (thích nhận đau) và sadism (thích gây đau) là hai mặt bổ sung cho nhau, tạo thành một cặp động lực tương tác gọi là S&M. Mối quan hệ này dựa trên sự trao và nhận quyền lực một cách đồng thuận (Nguồn: “Different Loving”, 1996).

Một người có xu hướng sadist (Sadist) tìm kiếm sự thỏa mãn thông qua việc gây ra nỗi đau hoặc sự thống trị cho một đối tác đồng thuận, trong khi masochist tìm thấy sự thỏa mãn khi nhận những điều đó. Sự tương hợp này tạo nên nền tảng cho nhiều mối quan hệ và hoạt động trong cộng đồng BDSM.

Để đảm bảo an toàn, cộng đồng BDSM vận hành dựa trên một nguyên tắc cốt lõi.

Ảnh trên: Sadism (thích gây đau)

4.2. Nguyên tắc “An toàn, Tỉnh táo, Đồng thuận” (SSC) có vai trò gì?

Nguyên tắc “An toàn, Tỉnh táo, Đồng thuận” (Safe, Sane, Consensual – SSC) là quy tắc đạo đức nền tảng của BDSM, đảm bảo rằng mọi hoạt động đều được thực hiện một cách có trách nhiệm và tôn trọng (Nguồn: Hiệp hội Nghiên cứu Tình dục, 2005).

– An toàn (Safe): Các hoạt động phải giảm thiểu rủi ro về thể chất và tâm lý.

– Tỉnh táo (Sane): Những người tham gia phải có đủ năng lực nhận thức để đưa ra quyết định.

– Đồng thuận (Consensual): Tất cả các bên phải đưa ra sự đồng ý một cách rõ ràng, nhiệt tình và có thể rút lại bất cứ lúc nào.

Việc tuân thủ những nguyên tắc này là tối quan trọng để có một trải nghiệm tích cực và lành mạnh. Điều này bao gồm cả việc đảm bảo an toàn về sức khỏe thể chất, nơi việc sử dụng các biện pháp bảo vệ như bao cao su là không thể thiếu. Nếu bạn đang tìm kiếm một nơi đáng tin cậy để mua các sản phẩm hỗ trợ chính hãng, Quân Tử Nhỏ tại là một địa chỉ uy tín hàng đầu. Với hơn 100.000 khách hàng đã tin tưởng, shop cung cấp dịch vụ tư vấn tận tâm và cam kết giao hàng siêu kín đáo, bảo vệ tuyệt đối sự riêng tư của bạn.

Việc hiểu rõ các nguyên tắc an toàn cũng giúp trả lời câu hỏi liệu masochism có phải là một bệnh lý hay không.

Ảnh trên: Các sản phẩm đồ chơi BDSM

5. Xu hướng Masochist có phải là một rối loạn tâm thần không?

Xu hướng masochist tự nó không phải là một rối loạn tâm thần. Nó chỉ được phân loại là Rối loạn Ái khổ dâm khi gây ra sự đau khổ, lo âu đáng kể hoặc cản trở nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày của cá nhân đó (Nguồn: Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ, 2013).

Việc phân biệt này rất quan trọng. Phần lớn những người có xu hướng masochist sống một cuộc sống hoàn toàn bình thường và khỏe mạnh. Họ tích hợp xu hướng này vào đời sống tình dục của mình một cách an toàn, đồng thuận và thỏa mãn. Việc dán nhãn bệnh lý cho một xu hướng tính dục không gây hại là một quan điểm đã lỗi thời.

Vậy khi nào một xu hướng bị xem là “rối loạn”?

5.1. Khi nào một xu hướng được xem là một “rối loạn”?

Một xu hướng được xem là “rối loạn” khi đáp ứng hai tiêu chí chính: gây ra sự đau khổ hoặc phiền muộn đáng kể cho cá nhân, và/hoặc gây ra sự suy giảm chức năng trong các lĩnh vực quan trọng như công việc, xã hội hoặc mối quan hệ cá nhân (Nguồn: DSM-5).

Ví dụ, nếu một người bị ám ảnh bởi những tưởng tượng masochist đến mức không thể tập trung vào công việc, hoặc nếu họ liên tục tham gia vào các hành vi nguy hiểm, không đồng thuận gây tổn hại cho bản thân, đó có thể là dấu hiệu của một rối loạn cần được can thiệp y tế.

Điều này dẫn đến câu hỏi về việc tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp.

5.2. Việc tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp có cần thiết không?

Ảnh trên: Tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp từ chuyên gia

Việc tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp chỉ cần thiết khi một cá nhân cảm thấy đau khổ, lo lắng về xu hướng của mình, hoặc khi các hành vi của họ trở nên mất kiểm soát, gây hại và ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống (Nguồn: Psychology Today, 2020).

Nếu một người muốn khám phá xu hướng masochist của mình một cách an toàn hoặc cần giúp đỡ để kiểm soát các thôi thúc gây hại, việc tham khảo ý kiến của một nhà trị liệu tâm lý có kinh nghiệm về tình dục học (sex-positive therapist) là một lựa chọn phù hợp.

6. Các câu hỏi thường gặp

1. Masochism có phải là dấu hiệu của việc từng bị lạm dụng không?

Không có bằng chứng khoa học kết luận rằng masochism luôn là kết quả trực tiếp của lạm dụng trong quá khứ. Mặc dù một số trường hợp có thể liên quan, nhiều người có xu hướng masochist không có lịch sử bị lạm dụng (Nguồn: Tạp chí Tâm lý học Bất thường, 2014).

2. Làm thế nào để giao tiếp về xu hướng masochist với bạn tình?

Giao tiếp cần được thực hiện một cách cởi mở, trung thực và không phán xét. Hãy chọn thời điểm thích hợp, giải thích rõ ràng mong muốn của bạn và nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đồng thuận và các giới hạn an toàn (Nguồn: “The Ethical Slut”, 2017).

Ảnh trên: Giao tiếp cởi mở

3. Masochism có phổ biến không?

Các nghiên cứu cho thấy tưởng tượng và hành vi liên quan đến masochism khá phổ biến. Một nghiên cứu năm 2015 trên Tạp chí Y học Tình dục cho thấy hơn 50% phụ nữ và 60% nam giới có tưởng tượng về việc bị thống trị hoặc phục tùng.

4. Sự khác biệt giữa ái khổ dâm và ái thống dâm là gì?

Trong tiếng Việt, hai thuật ngữ này thường được dùng thay thế cho nhau để chỉ masochism. Tuy nhiên, một số ngữ cảnh có thể phân biệt “khổ dâm” (chịu đựng đau khổ tâm lý, hạ thấp) và “thống dâm” (chịu đựng đau đớn thể chất).

5. Masochism có liên quan đến giới tính hay xu hướng tính dục không?

Masochism xuất hiện ở mọi giới tính và xu hướng tính dục. Khuynh hướng này không phải là đặc quyền của bất kỳ nhóm cụ thể nào và biểu hiện đa dạng ở cả nam, nữ, người dị tính, đồng tính và song tính (Nguồn: Viện Kinsey, 2018).

6. “Từ an toàn” (Safeword) có vai trò gì trong thực hành masochist?

“Từ an toàn” là một công cụ giao tiếp quan trọng, cho phép người phục tùng ngay lập tức dừng lại một hoạt động khi nó vượt quá giới hạn thể chất hoặc cảm xúc của họ. Đây là yếu tố bắt buộc để đảm bảo sự đồng thuận liên tục (Nguồn: BDSM Wiki).

7. Một người có thể vừa là sadist vừa là masochist không?

Một người có cả hai xu hướng này được gọi là “switch”. Họ có thể linh hoạt chuyển đổi giữa vai trò thống trị (sadist) và phục tùng (masochist) tùy thuộc vào tình huống và bạn tình (Nguồn: “The New Bottoming Book”, 2003).

8. Masochism có thể thay đổi theo thời gian không?

Giống như nhiều khía cạnh khác của tình dục, sở thích và mức độ của xu hướng masochist có thể thay đổi theo thời gian, bị ảnh hưởng bởi kinh nghiệm sống, các mối quan hệ và sự tự khám phá bản thân.

Ảnh trên: Masochism

9. Làm thế nào để thực hành masochism một cách an toàn?

Thực hành an toàn đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng (về kỹ thuật, rủi ro), giao tiếp cởi mở về giới hạn, sử dụng từ an toàn và luôn ưu tiên nguyên tắc SSC (An toàn, Tỉnh táo, Đồng thuận).

10. Tự nhận mình là masochist có gì sai không?

Hoàn toàn không có gì sai khi tự nhận mình là một masochist. Đó là một phần của bản dạng tính dục, miễn là nó được thể hiện một cách lành mạnh, đồng thuận và không gây hại cho bản thân hay người khác.

7. Kết luận

Masochist là một khuynh hướng phức tạp, vượt xa những định kiến đơn giản về nỗi đau và sự thỏa mãn. Nó không phải là một bệnh lý cố hữu mà là một phần đa dạng của phổ tính dục con người. Khi được tiếp cận với sự hiểu biết, tôn trọng và tuân thủ các nguyên tắc đạo đức cốt lõi như An toàn, Tỉnh táo và Đồng thuận, masochism có thể trở thành một khía cạnh lành mạnh và thỏa mãn trong đời sống tình cảm và tình dục của một cá nhân. Thông điệp cuối cùng là sự chấp nhận bản thân và giáo dục về an toàn luôn là chìa khóa để khám phá mọi khía cạnh của con người một cách trọn vẹn và có trách nhiệm.