Giảm ham muốn nữ giới: Thông tin, Nguyên nhân, Phân loại và Cách cải thiện

Giảm ham muốn nữ giới, hay Rối loạn ham muốn tình dục giảm hoạt động (HSDD), là tình trạng suy giảm hoặc không có ý nghĩ, tưởng tượng hay mong muốn về hoạt động tình dục một cách dai dẳng hoặc tái phát. Đây là một rối loạn chức năng tình dục phổ biến, gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý cá nhân và chất lượng mối quan hệ.

Nguyên nhân gây giảm ham muốn ở nữ giới mang tính đa yếu tố, là sự kết hợp phức tạp giữa các vấn đề sinh lý, tâm lý và xã hội. Các yếu tố này bao gồm sự mất cân bằng nội tiết tố (estrogen, testosterone), tác dụng phụ của thuốc, các bệnh lý mạn tính, căng thẳng (stress), trầm cảm, và các mâu thuẫn trong mối quan hệ.

Tình trạng giảm ham muốn được phân loại dựa trên thời điểm khởi phát và bối cảnh cụ thể của cá nhân. Việc phân loại này (bao gồm nguyên phát, thứ phát, toàn thể, hoặc tình huống) rất quan trọng, giúp các chuyên gia y tế xác định chính xác nguồn gốc vấn đề và đưa ra phác đồ can thiệp phù hợp.

Việc cải thiện tình trạng giảm ham muốn nữ giới đòi hỏi một phương pháp tiếp cận toàn diện, kết hợp giữa can thiệp y tế, liệu pháp tâm lý và điều chỉnh lối sống. Các giải pháp có thể bao gồm liệu pháp nội tiết tố, tư vấn tâm lý cá nhân hoặc cặp đôi, thay đổi chế độ ăn uống, và tăng cường giao tiếp trong mối quan hệ.

1. Thông tin tổng quan về Giảm ham muốn tình dục nữ (HSDD)

Ảnh trên: Giảm ham muốn tình dục ở Nữ

Giảm ham muốn tình dục nữ (HSDD) được định nghĩa như thế nào?

Rối loạn ham muốn tình dục giảm hoạt động (HSDD) được định nghĩa là tình trạng thiếu hụt hoặc không có những tưởng tượng, suy nghĩ hoặc ham muốn về hoạt động tình dục một cách dai dẳng hoặc tái phát, gây ra sự phiền muộn cá nhân đáng kể (Theo Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần, DSM-5). Tình trạng này không được giải thích tốt hơn bởi một rối loạn tâm thần không liên quan đến tình dục, ảnh hưởng của thuốc, hoặc một tình trạng y tế khác.

Các triệu chứng nhận biết tình trạng giảm ham muốn là gì?

Các triệu chứng của HSDD được xác định dựa trên sự suy giảm rõ rệt so với mức độ ham muốn trước đây của cá nhân và gây ra sự phiền muộn.

Triệu chứng về ham muốn tình dục

Các triệu chứng cốt lõi bao gồm việc cá nhân ít hoặc không có hứng thú bắt đầu hoặc tham gia vào hoạt động tình dục, đồng thời thiếu vắng các suy nghĩ hoặc tưởng tượng về tình dục (Theo Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG, 2022). Họ có thể không phản ứng với các tín hiệu khơi gợi từ bạn đời mà trước đây từng có hiệu quả.

Triệu chứng về phản ứng thể chất

Mặc dù một số phụ nữ vẫn có thể đạt được hưng phấn và cực khoái khi được kích thích, nhưng sự chủ động tìm kiếm hoặc mong muốn ban đầu (ham muốn) bị suy giảm nghiêm trọng. Trong nhiều trường hợp, sự thiếu ham muốn cũng dẫn đến giảm khả năng bôi trơn và hưng phấn thể chất.

Triệu chứng về tác động tâm lý

Triệu chứng quan trọng để chẩn đoán HSDD là sự phiền muộn cá nhân (personal distress) liên quan đến việc giảm ham muốn (ACOG, 2022). Cá nhân có thể cảm thấy lo lắng, thất vọng, buồn bã, hoặc cảm giác tội lỗi về sự thiếu hụt ham muốn, tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần và lòng tự trọng.

2. Phân loại các dạng giảm ham muốn ở nữ giới

Ảnh trên: Các phân loại

Việc phân loại HSDD giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về nguồn gốc và bối cảnh của vấn đề, từ đó đưa ra chiến lược điều trị phù hợp.

Giảm ham muốn được phân loại dựa trên tiêu chí nào?

Tình trạng giảm ham muốn ở nữ giới được phân loại dựa trên hai tiêu chí chính: thời điểm khởi phát (onset) và bối cảnh (context).

Phân loại theo thời điểm khởi phát (Nguyên phát vs. Thứ phát)

Nguyên phát (Primary/Lifelong): Tình trạng giảm ham muốn đã tồn tại suốt cuộc đời của người phụ nữ, ngay từ khi bắt đầu có hoạt động tình dục.

Thứ phát (Acquired): Tình trạng giảm ham muốn phát triển sau một giai đoạn có chức năng tình dục bình thường. Dạng thứ phát thường liên quan đến các yếu tố mới xuất hiện như bệnh lý, dùng thuốc, hoặc thay đổi trong mối quan hệ.

Phân loại theo bối cảnh (Toàn thể vs. Tình huống)

Toàn thể (Generalized): Tình trạng giảm ham muốn xảy ra trong mọi tình huống, với mọi bạn đời và mọi hình thức kích thích.

Tình huống (Situational): Tình trạng giảm ham muốn chỉ xảy ra trong những tình huống cụ thể, ví dụ: chỉ xảy ra với bạn đời hiện tại nhưng không xảy ra khi thủ dâm hoặc với bạn đời khác, hoặc chỉ xảy ra trong một số hành vi tình dục nhất định.

3. Các nguyên nhân phổ biến gây giảm ham muốn nữ giới

Nguyên nhân của HSDD thường là sự tương tác phức tạp của nhiều yếu tố, bao gồm các khía cạnh sinh lý, tâm lý, và các yếu tố liên quan đến mối quan hệ.

Những yếu tố sinh lý nào ảnh hưởng đến ham muốn?

Các yếu tố sinh lý, đặc biệt là nội tiết tố và sức khỏe thể chất tổng quát, đóng vai trò nền tảng trong việc duy trì ham muốn tình dục.

Thay đổi nội tiết tố (Estrogen, Testosterone, Prolactin)

Ảnh trên: Thay đổi nội tiết tố

Sự sụt giảm Estrogen, đặc biệt trong thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh, là nguyên nhân sinh lý phổ biến gây giảm ham muốn, khô âm đạo và đau khi quan hệ (Theo Cleveland Clinic, 2023). Mức độ Testosterone thấp ở phụ nữ (mặc dù cần ít hơn nam giới) cũng liên quan trực tiếp đến việc giảm ham muốn. Nồng độ Prolactin cao (thường gặp khi cho con bú) có thể ức chế ham muốn.

Tác dụng phụ của thuốc

Nhiều loại thuốc kê đơn có thể gây tác dụng phụ làm giảm ham muốn, đặc biệt là thuốc chống trầm cảm nhóm SSRIs (Theo Mayo Clinic, 2023). Các loại thuốc khác bao gồm thuốc tránh thai nội tiết, thuốc điều trị cao huyết áp (chẹn beta), thuốc chống loạn thần, và thuốc hóa trị.

Tình trạng bệnh lý

Các bệnh lý mạn tính làm giảm sức khỏe tổng thể và ảnh hưởng đến chức năng mạch máu hoặc thần kinh đều có thể làm giảm ham muốn. Các bệnh lý này bao gồm:

Tiểu đường

Bệnh tim mạch

Viêm khớp

Hội chứng mệt mỏi mạn tính

Các vấn đề về tuyến giáp

Lạc nội mạc tử cung hoặc các tình trạng gây đau khi quan hệ (dyspareunia)

Giai đoạn sau sinh và cho con bú

Phụ nữ sau sinh thường trải qua sự sụt giảm Estrogen đột ngột, kết hợp với mệt mỏi, thay đổi hình ảnh cơ thể và nồng độ Prolactin tăng cao (nếu cho con bú), dẫn đến giảm ham muốn tạm thời (ACOG, 2022).

Yếu tố tâm lý đóng vai trò gì trong việc giảm ham muốn?

Ảnh trên: Stress

Sức khỏe tâm thần có mối liên hệ mật thiết với chức năng tình dục. Ham muốn bắt nguồn từ não bộ, do đó các yếu tố tâm lý có thể ức chế mạnh mẽ phản ứng tình dục.

Căng thẳng (Stress) và mệt mỏi

Stress mãn tính từ công việc, tài chính, hoặc gia đình làm tăng hormone cortisol, một chất ức chế trực tiếp ham muốn tình dục (Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ – APA, 2023). Mệt mỏi về thể chất và tinh thần khiến cá nhân không còn năng lượng hoặc tâm trí cho hoạt động tình dục.

Các vấn đề sức khỏe tâm thần (Trầm cảm, lo âu)

Trầm cảm và rối loạn lo âu là hai trong số các nguyên nhân tâm lý hàng đầu gây HSDD (APA, 2023). Trầm cảm làm giảm các chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến khoái cảm (như serotonin và dopamine), trong khi lo âu có thể khiến cá nhân quá tập trung vào nỗi sợ hãi (như sợ thất bại trong tình dục) mà mất đi ham muốn.

Tự ti về hình ảnh cơ thể

Nhận thức tiêu cực về hình ảnh cơ thể (body image) khiến phụ nữ cảm thấy tự ti, không hấp dẫn, dẫn đến việc né tránh sự thân mật và làm suy giảm ham muốn tình dục.

Yếu tố mối quan hệ và lối sống tác động như thế nào?

Môi trường sống, chất lượng mối quan hệ và các thói quen hàng ngày đều có tác động trực tiếp đến ham muốn.

Mâu thuẫn trong mối quan hệ

Các mâu thuẫn kéo dài, thiếu giao tiếp, sự nhàm chán trong tình dục, hoặc mất kết nối cảm xúc với bạn đời là những yếu tố chính làm xói mòn ham muốn tình dục (Theo Hiệp hội Trị liệu Hôn nhân và Gia đình Hoa Kỳ, 2022). Khi niềm tin hoặc sự thân mật về mặt cảm xúc bị tổn thương, ham muốn thể xác thường suy giảm theo.

Lối sống (Rượu bia, hút thuốc, thiếu ngủ)

Sử dụng quá nhiều rượu bia, hút thuốc lá, và thiếu ngủ mãn tính đều được chứng minh là làm suy giảm chức năng nội tiết và thần kinh, dẫn đến giảm ham muốn (Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ – CDC, 2023). Rượu là một chất ức chế thần kinh, và hút thuốc làm hỏng mạch máu, giảm lưu lượng máu đến cơ quan sinh dục.

4. Các phương pháp chẩn đoán tình trạng giảm ham muốn

Để điều trị hiệu quả, việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây giảm ham muốn là bước đầu tiên và quan trọng nhất.

Khi nào nữ giới cần thăm khám y tế về giảm ham muốn?

Ảnh trên: Khi nào cần đến sự trợ giúp y tế

Cá nhân nên thăm khám y tế khi tình trạng giảm ham muốn diễn ra dai dẳng (thường là 6 tháng trở lên) và gây ra sự phiền muộn, lo lắng cá nhân, hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ (Theo Mayo Clinic, 2023). Việc thăm khám sớm giúp loại trừ các nguyên nhân bệnh lý tiềm ẩn.

Bác sĩ chẩn đoán HSDD bằng cách nào?

Quá trình chẩn đoán là một đánh giá toàn diện, kết hợp khám lâm sàng, xét nghiệm và đánh giá tâm lý-xã hội.

Khám lâm sàng và khai thác bệnh sử

Bác sĩ sẽ thực hiện khám phụ khoa để kiểm tra các dấu hiệu thực thể (như khô teo âm đạo, các điểm đau) và khai thác chi tiết về tiền sử bệnh lý, các loại thuốc đang sử dụng, và lịch sử tình dục (bệnh sử).

Xét nghiệm máu (Kiểm tra nội tiết tố)

Xét nghiệm máu được sử dụng để kiểm tra nồng độ các nội tiết tố quan trọng như Estrogen, Testosterone, Prolactin và hormone tuyến giáp (TSH) (Theo Cleveland Clinic, 2023). Kết quả này giúp xác định liệu sự mất cân bằng nội tiết có phải là nguyên nhân chính hay không.

Đánh giá tâm lý

Bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý sẽ sử dụng các bộ câu hỏi chuyên biệt để đánh giá mức độ phiền muộn, các triệu chứng trầm cảm, lo âu, và các yếu tố tâm lý-xã hội khác (như mức độ căng thẳng, sự hài lòng trong mối quan hệ) có thể góp phần gây ra HSDD.

5. Các phương pháp cải thiện và điều trị giảm ham muốn nữ giới

Điều trị HSDD tập trung vào nguyên nhân cơ bản và thường yêu cầu một cách tiếp cận đa mô thức.

Điều trị y tế cho giảm ham muốn bao gồm những gì?

Các can thiệp y tế nhắm vào việc điều chỉnh các yếu tố sinh lý và nội tiết tố.

Liệu pháp nội tiết tố (Estrogen, Testosterone)

Đối với phụ nữ mãn kinh, liệu pháp Estrogen tại chỗ (dạng kem, vòng đặt) có thể cải thiện các triệu chứng teo âm đạo, giảm đau khi quan hệ, từ đó cải thiện gián tiếp ham muốn (ACOG, 2022). Liệu pháp Testosterone (dùng ngoài da với liều lượng thấp) đôi khi được chỉ định “ngoài nhãn” (off-label) cho phụ nữ sau mãn kinh bị HSDD và đã được chứng minh là có hiệu quả, nhưng cần được theo dõi y tế chặt chẽ.

Các loại thuốc được FDA phê duyệt

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt hai loại thuốc để điều trị HSDD ở phụ nữ tiền mãn kinh: Flibanserin (dạng viên uống hàng ngày) và Bremelanotide (dạng tiêm khi cần thiết). Cả hai loại thuốc này đều hoạt động trên các chất dẫn truyền thần kinh trong não (tương tự thuốc chống trầm cảm) để tăng cường ham muốn, thay vì tác động lên nội tiết tố.

Liệu pháp tâm lý và tư vấn hỗ trợ như thế nào?

Ảnh trên: Tư vấn cặp đôi

Liệu pháp tâm lý (sex therapy) là một trụ cột quan trọng trong điều trị HSDD, đặc biệt khi các yếu tố tâm lý hoặc mối quan hệ đóng vai trò chính.

Tư vấn cá nhân (Liệu pháp nhận thức-hành vi)

Liệu pháp nhận thức-hành vi (CBT) giúp cá nhân xác định và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực (ví dụ: “tôi không hấp dẫn”) và các hành vi né tránh liên quan đến tình dục (Theo APA, 2023). Tư vấn cũng tập trung vào giáo dục giới tính (sex education) và các kỹ thuật “mindfulness” (chánh niệm) để giảm lo âu và tăng nhận thức về các cảm giác cơ thể.

Tư vấn cặp đôi

Liệu pháp tập trung vào việc cải thiện giao tiếp giữa hai người về nhu cầu và mong muốn tình dục, giải quyết các mâu thuẫn ngầm, và thiết lập lại sự kết nối cảm xúc cũng như thể chất.

Thay đổi lối sống nào giúp tăng cường ham muốn?

Các điều chỉnh trong thói quen hàng ngày có thể tạo ra tác động lớn đến sức khỏe tình dục.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu thực vật, chất béo lành mạnh (như omega-3) và protein nạc hỗ trợ sức khỏe nội tiết và mạch máu. Mặc dù không có “siêu thực phẩm” cụ thể, sức khỏe tổng quát tốt là nền tảng cho ham muốn.

Tăng cường hoạt động thể chất

Ảnh trên: Bài tập kegel ở nữ

Tập thể dục đều đặn (ít nhất 150 phút/tuần) giúp cải thiện lưu lượng máu, tăng cường tâm trạng (thông qua giải phóng endorphin), cải thiện hình ảnh cơ thể và giảm căng thẳng (CDC, 2023). Các bài tập sàn chậu (Kegel) cũng có thể tăng cường cảm nhận vùng chậu.

Kỹ thuật quản lý căng thẳng và cải thiện giấc ngủ

Ưu tiên giấc ngủ chất lượng (7-9 giờ mỗi đêm) và thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, hoặc hít thở sâu có thể làm giảm nồng độ cortisol và phục hồi năng lượng, từ đó cải thiện ham muốn.

Làm thế nào để cải thiện sự kết nối và thân mật?

Tái xây dựng sự thân mật là chìa khóa, ngay cả khi các yếu tố sinh lý đã được giải quyết.

Giao tiếp cởi mở với bạn đời

Nói chuyện trung thực (nhưng không đổ lỗi) với bạn đời về cảm xúc, nỗi sợ hãi và những thay 

Dành thời gian cho sự thân mật phi tình dục

Tăng cường các cử chỉ thân mật không nhất thiết dẫn đến tình dục, như ôm, hôn, nắm tay, hoặc mát-xa. Những hành động này xây dựng lại sự kết nối cảm xúc và cảm giác an toàn, vốn là điều kiện tiên quyết cho ham muốn.

Khám phá các phương thức khơi gợi mới

Sự nhàm chán có thể được giải quyết bằng cách thử những điều mới, thay đổi không gian, hoặc tập trung vào các hình thức khơi gợi khác nhau (ví dụ: đọc sách, xem phim lãng mạn). Việc khám phá những cách thức mới để khơi gợi cảm hứng, chẳng hạn như sử dụng các sản phẩm hỗ trợ như trứng rung không dây, cũng là một giải pháp hiệu quả để tái kết nối và mang lại sự mới mẻ cho đời sống tình dục. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ uy tín để mua các sản phẩm hỗ trợ chính hãng với giá tốt, shop người lớn uy tín số 1 Việt Nam Quân Tử Nhỏ là một lựa chọn đáng cân nhắc. Với hơn 100.000 khách hàng, shop cam kết tư vấn tận tâm, giao hàng siêu kín đáo, và bảo vệ tuyệt đối sự riêng tư của bạn.

6. Câu hỏi thường gặp về giảm ham muốn nữ giới

Hỏi: Giảm ham muốn ở nữ nên uống thuốc gì?

Đáp: Việc dùng thuốc phải do bác sĩ chỉ định sau khi thăm khám (Theo FDA, 2023). Bác sĩ có thể kê đơn liệu pháp nội tiết tố (nếu do mãn kinh) hoặc các thuốc như Flibanserin, Bremelanotide (nếu được chẩn đoán HSDD ở giai đoạn tiền mãn kinh) sau khi cân nhắc lợi ích và rủi ro.

Hỏi: Ăn gì để tăng ham muốn ở phụ nữ?

Ảnh trên: Bổ sung cân đối Testosterone

Đáp: Không có một loại thực phẩm cụ thể nào có tác dụng tăng ham muốn ngay lập tức, nhưng một chế độ ăn uống lành mạnh cho tim (như Địa Trung Hải) giúp cải thiện lưu lượng máu và sức khỏe nội tiết tổng thể (Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, 2023).

Hỏi: Giảm ham muốn sau sinh có bình thường không?

Đáp: Tình trạng giảm ham muốn rất phổ biến và được coi là bình thường trong vài tháng đầu sau sinh (ACOG, 2022). Nguyên nhân là do thay đổi nội tiết tố (estrogen giảm, prolactin tăng), mệt mỏi, đau đớn sau sinh và sự tập trung vào em bé.

Hỏi: Stress có gây giảm ham muốn không?

Đáp: Căng thẳng (stress) là một trong những yếu tố tâm lý hàng đầu gây suy giảm ham muốn tình dục (Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ, 2023). Stress mãn tính làm tăng cortisol, một hormone cản trở trực tiếp đến việc sản xuất các hormone sinh dục.

Hỏi: Tuổi tác ảnh hưởng thế nào đến ham muốn của phụ nữ?

Đáp: Ham muốn tình dục có thể giảm dần theo tuổi tác, đặc biệt là khi bước vào giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh (thường từ 45-55 tuổi) (Theo Cleveland Clinic, 2023). Điều này chủ yếu là do sự sụt giảm tự nhiên của nồng độ estrogen và testosterone.

Hỏi: Thuốc tránh thai có làm giảm ham muốn không?

Đáp: Một số phụ nữ báo cáo tình trạng giảm ham muốn khi sử dụng thuốc tránh thai nội tiết kết hợp (Theo ACOG, 2022). Nguyên nhân có thể do thuốc làm giảm nồng độ testosterone tự do trong cơ thể.

Hỏi: Bao lâu thì nên đi khám bác sĩ vì giảm ham muốn?

Đáp: Bạn nên đi khám bác sĩ nếu tình trạng giảm ham muốn kéo dài (ví dụ: trên 6 tháng), tái phát thường xuyên, và quan trọng nhất là nó gây ra sự phiền muộn, lo lắng cho bạn hoặc ảnh hưởng đến mối quan hệ (Theo Mayo Clinic, 2023).

Hỏi: Làm thế nào để nói chuyện với bạn đời về việc giảm ham muốn?

Đáp: Hãy chọn thời điểm cả hai đều bình tĩnh, sử dụng đại từ “tôi” để diễn đạt cảm xúc (ví dụ: “Tôi cảm thấy…”, “Tôi lo lắng về…”) thay vì đổ lỗi (“Bạn làm…”). Hãy nhấn mạnh mong muốn cùng nhau tìm giải pháp (Theo Hiệp hội Trị liệu Hôn nhân và Gia đình Hoa Kỳ, 2022).

Hỏi: Các bài tập có giúp tăng ham muốn không?

Đáp: Tập thể dục nhịp điệu (aerobic) thường xuyên giúp cải thiện tâm trạng, hình ảnh cơ thể và lưu lượng máu, tất cả đều hỗ trợ gián tiếp cho ham muốn (CDC, 2023). Các bài tập sàn chậu (Kegel) có thể tăng cường cảm giác khi quan hệ.

Hỏi: Giảm ham muốn có phải là dấu hiệu của bệnh trầm cảm không?

Đáp: Mất hứng thú với các hoạt động từng được yêu thích (bao gồm cả tình dục) là một triệu chứng cốt lõi của bệnh trầm cảm (APA, 2023). Nếu giảm ham muốn đi kèm với cảm giác buồn bã, vô vọng, mệt mỏi kéo dài, bạn cần được đánh giá về sức khỏe tâm thần.

7. Kết luận

Giảm ham muốn nữ giới (HSDD) là một vấn đề y tế phức tạp, không đơn thuần là một trạng thái tâm lý thoáng qua. Nó là kết quả của sự tương tác giữa các yếu tố sinh lý (nội tiết, bệnh lý, thuốc), các yếu tố tâm lý (căng thẳng, trầm cảm) và động lực trong mối quan hệ. Việc nhận diện đúng nguyên nhân là chìa khóa để có phương pháp can thiệp hiệu quả.

Vì đây là một chủ đề YMYL (Your Money, Your Life), mọi thông tin đều cần sự khách quan và dựa trên bằng chứng y khoa. Bất kỳ sự thay đổi nào về ham muốn gây ra phiền muộn cá nhân đều cần được thăm khám và tư vấn bởi các chuyên gia y tế. Việc điều trị thành công đòi hỏi sự kiên nhẫn, giao tiếp cởi mở và một phương pháp tiếp cận toàn diện, kết hợp y khoa, tâm lý và thay đổi lối sống để phục hồi sức khỏe tình dục và chất lượng cuộc sống.