Âm đạo bị khô: Nguyên nhân, Triệu chứng, Ảnh hưởng và Cách khắc phục

Nguyên nhân gây khô âm đạo chủ yếu xuất phát từ sự suy giảm nồng độ estrogen, một hormone nữ quan trọng chịu trách nhiệm duy trì độ ẩm, độ đàn hồi và tính axit của niêm mạc âm đạo. Tình trạng này thường gặp ở phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh, sau sinh hoặc đang cho con bú, nhưng cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như tác dụng phụ của thuốc, phương pháp điều trị y tế hoặc các tình trạng sức khỏe tiềm ẩn (Theo Trường Cao đẳng Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG, 2023).

Các triệu chứng của âm đạo bị khô không chỉ giới hạn ở cảm giác khô tại vùng kín mà còn bao gồm một loạt các biểu hiện đặc trưng gây khó chịu. Những dấu hiệu này bao gồm cảm giác ngứa, rát, đau hoặc buốt khi quan hệ tình dục, đi tiểu thường xuyên và nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát. Việc nhận biết sớm các triệu chứng này là yếu tố quan trọng để có biện pháp can thiệp kịp thời (Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh – NHS, 2022).

Tình trạng âm đạo bị khô gây ra những ảnh hưởng đáng kể đến cả sức khỏe thể chất và chất lượng cuộc sống tinh thần của phụ nữ. Về mặt thể chất, nó làm tăng nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa và tổn thương niêm mạc. Về mặt tâm lý, cảm giác đau đớn và khó chịu khi quan hệ có thể làm suy giảm ham muốn tình dục, gây ra căng thẳng, lo âu và ảnh hưởng tiêu cực đến sự tự tin cũng như mối quan hệ đôi lứa (Tạp chí Y khoa The Lancet, 2021).

Phương pháp khắc phục khô âm đạo được lựa chọn dựa trên nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Các giải pháp bao gồm từ việc sử dụng chất bôi trơn và kem dưỡng ẩm không kê đơn, áp dụng liệu pháp hormone tại chỗ hoặc toàn thân, cho đến việc điều chỉnh lối sống, chế độ dinh dưỡng và thăm khám chuyên khoa để được tư vấn các phương pháp điều trị y tế phù hợp và hiệu quả nhất (Phòng khám Mayo, 2023).

Ảnh trên: Vậy nguyên nhân Âm đạo bị khô do đâu

1. Nguyên nhân gây ra tình trạng âm đạo bị khô là gì?

Ảnh trên: Một số nguyên nhân chính

Tình trạng âm đạo bị khô xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó sự thay đổi nội tiết tố là yếu tố phổ biến nhất. Việc xác định chính xác nguyên nhân là bước đầu tiên và quan trọng nhất để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Sự suy giảm nồng độ Estrogen

Sự sụt giảm nồng độ estrogen là nguyên nhân hàng đầu gây khô âm đạo, làm cho các mô âm đạo trở nên mỏng hơn, kém đàn hồi và giảm tiết dịch nhờn (Theo Trường Cao đẳng Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG, 2023). Sự thay đổi này thường xảy ra trong các giai đoạn sau:

Mãn kinh và tiền mãn kinh: Buồng trứng sản xuất ít estrogen hơn, dẫn đến hội chứng niệu dục thời kỳ mãn kinh (GSM).

Sau sinh và cho con bú: Nồng độ estrogen giảm mạnh sau khi sinh và duy trì ở mức thấp trong suốt thời gian cho con bú.

Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng: Việc loại bỏ cả hai buồng trứng gây ra tình trạng mãn kinh đột ngột và suy giảm estrogen tức thì.

Điều trị ung thư: Hóa trị và xạ trị vùng chậu có thể làm hỏng buồng trứng, ảnh hưởng đến việc sản xuất estrogen.

Sự suy giảm estrogen không chỉ ảnh hưởng đến âm đạo mà còn tác động đến hệ tiết niệu, gây ra các triệu chứng như tiểu gấp hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát.

Tác dụng phụ của một số loại thuốc

Một số loại thuốc có thể cản trở quá trình sản xuất dịch nhờn tự nhiên của cơ thể hoặc làm thay đổi nồng độ hormone, dẫn đến tình trạng khô âm đạo (Theo WebMD, 2023). Các loại thuốc này bao gồm:

Thuốc chống trầm cảm: Một số loại thuốc chống trầm cảm, đặc biệt là thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI), có thể gây khô niêm mạc.

Thuốc kháng histamine: Thường được sử dụng để điều trị dị ứng và cảm lạnh, các loại thuốc này có tác dụng làm khô toàn bộ cơ thể, bao gồm cả niêm mạc âm đạo.

Thuốc tránh thai nội tiết: Một số loại thuốc tránh thai có hàm lượng estrogen thấp hoặc chỉ chứa progestin có thể gây ra tác dụng phụ là khô âm đạo.

Giảm liều lượng hoặc chuyển sang một loại thuốc khác có thể giúp cải thiện tình trạng, nếu tác dụng phụ là nguyên nhân chính gây khô âm đạo.

Vệ sinh không đúng cách và các chất gây kích ứng

Ảnh trên: Vệ sinh không đúng cách

Việc sử dụng các sản phẩm vệ sinh chứa hóa chất mạnh hoặc thực hiện thụt rửa âm đạo có thể phá vỡ sự cân bằng pH tự nhiên, gây kích ứng và làm trầm trọng thêm tình trạng khô (Theo Johns Hopkins Medicine). Các tác nhân phổ biến bao gồm:

Thụt rửa âm đạo: Hành động này loại bỏ các vi khuẩn có lợi và làm thay đổi môi trường axit tự nhiên của âm đạo.

Xà phòng thơm và sữa tắm: Các sản phẩm có mùi thơm, chất tạo màu và hóa chất mạnh có thể gây kích ứng vùng da nhạy cảm.

Bột giặt và nước xả vải: Dư lượng hóa chất từ quần áo, đặc biệt là đồ lót, có thể gây ra phản ứng dị ứng.

Việc lựa chọn các sản phẩm vệ sinh dịu nhẹ, không mùi và tránh thụt rửa là cần thiết để bảo vệ sức khỏe vùng kín.

Yếu tố tâm lý và cảm xúc

Căng thẳng, lo âu và các vấn đề trong mối quan hệ có thể ảnh hưởng đến ham muốn tình dục và khả năng hưng phấn, từ đó làm giảm lượng dịch nhờn được tiết ra khi quan hệ (Theo Healthline, 2022). Khi não bộ không nhận được tín hiệu kích thích tình dục, quá trình tiết dịch bôi trơn tự nhiên sẽ bị cản trở. Màn dạo đầu không đủ thời gian cũng là một nguyên nhân phổ biến khiến âm đạo không kịp tiết đủ dịch nhờn, gây ra cảm giác khô và đau khi giao hợp.

Tâm lý thoải mái và sự kết nối với bạn tình đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tình dục.

Các tình trạng bệnh lý khác

Một số bệnh lý tự miễn hoặc các tình trạng sức khỏe khác có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng khô âm đạo (Theo Phòng khám Cleveland, 2022). Ví dụ điển hình là hội chứng Sjögren, một rối loạn tự miễn tấn công các tuyến tạo độ ẩm trong cơ thể, bao gồm cả tuyến nước bọt, nước mắt và dịch nhờn âm đạo. Ngoài ra, bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt cũng có thể gây tổn thương các mạch máu và dây thần kinh, ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến âm đạo và khả năng tiết dịch.

Sau khi tìm hiểu các nguyên nhân, việc nhận biết sớm các triệu chứng sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc tìm kiếm giải pháp.

2. Triệu chứng nhận biết âm đạo bị khô bao gồm những gì?

Ảnh trên: Triệu  chứng cơ bản

Các triệu chứng của khô âm đạo có thể dao động từ mức độ nhẹ đến nặng và ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hàng ngày cũng như đời sống tình dục của phụ nữ.

Cảm giác khô, ngứa và rát ở vùng kín

Đây là những triệu chứng phổ biến và dễ nhận biết nhất, xuất hiện ngay cả khi không có hoạt động tình dục (Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh – NHS, 2022). Cảm giác khô có thể liên tục hoặc từng đợt, đi kèm với ngứa ngáy và cảm giác nóng rát ở bên trong hoặc xung quanh âm đạo. Những triệu chứng này là kết quả của việc niêm mạc âm đạo bị mỏng đi và mất đi lớp màng ẩm bảo vệ tự nhiên.

Đau khi quan hệ tình dục (Chứng giao hợp đau)

Tình trạng thiếu chất bôi trơn tự nhiên làm tăng ma sát trong quá trình giao hợp, gây ra cảm giác đau, rát và khó chịu (Theo Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG, 2023). Cơn đau có thể từ nhẹ đến dữ dội và thường được mô tả như cảm giác “giấy nhám”. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu về mặt thể chất mà còn tạo ra rào cản tâm lý, khiến phụ nữ né tránh quan hệ tình dục.

Chảy máu nhẹ sau khi giao hợp

Ảnh trên: Chảy máu sau khi quan hệ

Niêm mạc âm đạo mỏng manh và kém đàn hồi do thiếu estrogen rất dễ bị tổn thương và trầy xước trong quá trình quan hệ, dẫn đến hiện tượng chảy máu nhẹ (Theo Phòng khám Mayo, 2023). Lượng máu thường ít và sẽ tự ngưng ngay sau đó. Tuy nhiên, nếu tình trạng chảy máu kéo dài hoặc xuất hiện thường xuyên, việc thăm khám bác sĩ là cần thiết để loại trừ các nguyên nhân khác.

Các vấn đề liên quan đến đường tiết niệu

Sự suy giảm estrogen ảnh hưởng đến toàn bộ hệ niệu dục, bao gồm cả niệu đạo và bàng quang, làm tăng nguy cơ gặp phải các vấn đề về tiết niệu (Theo Viện Quốc gia về Lão hóa Hoa Kỳ – NIA). Các triệu chứng có thể bao gồm:

Nóng rát khi đi tiểu.

Đi tiểu thường xuyên hoặc tiểu gấp.

Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) tái phát nhiều lần.

Những triệu chứng này cho thấy sự liên kết chặt chẽ giữa sức khỏe âm đạo và hệ tiết niệu. Việc hiểu rõ các triệu chứng là cơ sở để đánh giá mức độ ảnh hưởng của tình trạng này đến cuộc sống.

3. Tình trạng âm đạo bị khô có ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe và tâm lý?

Tình trạng âm đạo bị khô gây ra những tác động tiêu cực trên nhiều phương diện, từ sức khỏe thể chất, đời sống tình dục cho đến sự ổn định về mặt tâm lý.

Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất

Môi trường âm đạo khô làm thay đổi độ pH tự nhiên, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có hại phát triển và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa (Theo Tạp chí Y khoa The Lancet, 2021). Độ pH bình thường của âm đạo có tính axit (từ 3.8 đến 4.5), giúp ức chế sự phát triển của mầm bệnh. Khi niêm mạc bị khô và mỏng, độ pH tăng lên, làm giảm khả năng phòng vệ tự nhiên, dẫn đến nguy cơ cao bị viêm âm đạo do vi khuẩn, nhiễm nấm men và nhiễm trùng đường tiết niệu.

Ảnh hưởng đến đời sống tình dục

Cảm giác đau đớn khi quan hệ là ảnh hưởng trực tiếp và nghiêm trọng nhất, có thể làm suy giảm hoặc mất hoàn toàn ham muốn tình dục (Theo Hiệp hội Mãn kinh Bắc Mỹ – NAMS, 2022). Nỗi sợ bị đau tạo ra một vòng luẩn quẩn: lo lắng về cơn đau làm giảm hưng phấn, giảm tiết dịch nhờn, khiến quan hệ càng thêm đau đớn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân người phụ nữ mà còn gây căng thẳng trong mối quan hệ với bạn tình.

Ảnh hưởng đến tâm lý và sự tự tin

Những khó chịu dai dẳng và các vấn đề trong đời sống tình dục có thể dẫn đến cảm giác tự ti, lo âu, thậm chí là trầm cảm (Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ – APA). Phụ nữ có thể cảm thấy mặc cảm về cơ thể, cho rằng mình không còn hấp dẫn hoặc không thể làm hài lòng bạn đời. Sự suy giảm chất lượng cuộc sống và sự né tránh thân mật có thể dẫn đến cảm giác cô đơn và bị cô lập.

Nhận thức được những ảnh hưởng này là động lực để tìm kiếm các phương pháp khắc phục hiệu quả.

4. Các phương pháp khắc phục tình trạng âm đạo bị khô là gì?

Hiện nay có nhiều phương pháp hiệu quả để quản lý và điều trị khô âm đạo, từ các sản phẩm không kê đơn đến can thiệp y tế chuyên sâu.

Sử dụng chất bôi trơn và kem dưỡng ẩm âm đạo

Ảnh trên: Sản phẩm hỗ trợ tức thì

Chất bôi trơn và kem dưỡng ẩm là giải pháp đầu tay, an toàn và hiệu quả để giảm bớt sự khó chịu ngay lập tức (Theo Trường Cao đẳng Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG, 2023).

Chất bôi trơn (Lubricants): Được sử dụng ngay trước hoặc trong khi quan hệ tình dục để giảm ma sát và đau đớn. Có ba loại chính: gốc nước, gốc silicon và gốc dầu. Chất bôi trơn gốc nước và gốc silicon an toàn khi sử dụng với bao cao su.

Kem dưỡng ẩm (Moisturizers): Được sử dụng thường xuyên (2-3 lần/tuần) để phục hồi độ ẩm cho niêm mạc âm đạo, giúp giảm khô, ngứa và rát trong sinh hoạt hàng ngày.

Việc lựa chọn sản phẩm phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo sự thoải mái và an toàn. Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp tức thì để cuộc yêu thêm mượt mà, gel bôi trơn là một lựa chọn không thể bỏ qua. Để đảm bảo chất lượng và sự an tâm, việc tìm đến một địa chỉ uy tín để mua gel bôi trơn chính hãng là điều cần thiết. Quân Tử Nhỏ, là shop người lớn hàng đầu Việt Nam, được hơn 100.000 khách hàng tin tưởng. Tại đây, bạn sẽ nhận được sự tư vấn tận tâm và trải nghiệm dịch vụ giao hàng siêu kín đáo, bảo vệ tuyệt đối sự riêng tư của bạn.

Liệu pháp Hormone thay thế (HRT)

Đối với tình trạng khô âm đạo do suy giảm estrogen, liệu pháp hormone là phương pháp điều trị hiệu quả nhất để giải quyết tận gốc nguyên nhân (Theo Phòng khám Mayo, 2023).

Liệu pháp estrogen tại chỗ: Bao gồm kem bôi, viên đặt hoặc vòng đặt âm đạo giải phóng một lượng nhỏ estrogen trực tiếp vào các mô âm đạo. Phương pháp này có ít rủi ro hơn so với liệu pháp toàn thân vì lượng hormone hấp thụ vào máu rất thấp.

Liệu pháp estrogen toàn thân: Dưới dạng viên uống, miếng dán da hoặc gel bôi, giúp điều trị các triệu chứng toàn thân của thời kỳ mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm cùng với khô âm đạo.

Việc sử dụng liệu pháp hormone cần được thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và rủi ro.

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Ảnh trên: Xây dụng lối sống ăn uống lành mạnh

Một lối sống lành mạnh có thể hỗ trợ cải thiện sức khỏe tổng thể và tình trạng khô âm đạo (Theo Healthline, 2023).

Uống đủ nước: Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày giúp cơ thể đủ nước, hỗ trợ quá trình hydrat hóa các niêm mạc.

Chế độ ăn giàu Phytoestrogen: Bổ sung các thực phẩm như đậu nành, hạt lanh, đậu gà có thể giúp cân bằng nội tiết tố một cách tự nhiên.

Tránh các chất kích thích: Hạn chế rượu bia, caffeine và không hút thuốc lá vì chúng có thể làm giảm lưu lượng máu và gây khô da, niêm mạc.

Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất giúp tăng cường lưu thông máu đến khắp cơ thể, bao gồm cả vùng chậu.

Thăm khám y khoa và các phương pháp khác

Ảnh trên: Tham khám bác sĩ

Nếu các biện pháp tại nhà không hiệu quả hoặc bạn nghi ngờ nguyên nhân đến từ bệnh lý, việc thăm khám bác sĩ phụ khoa là vô cùng cần thiết. Bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác nguyên nhân và đề xuất các phương pháp điều trị tiên tiến hơn như:

Liệu pháp Laser: Sử dụng năng lượng laser để tái tạo collagen và phục hồi các mô âm đạo.

Thuốc theo toa: Các loại thuốc như Ospemifene hoặc Prasterone có thể được chỉ định để điều trị chứng giao hợp đau do khô âm đạo.

Chủ động thăm khám giúp bạn nhận được sự chăm sóc y tế tốt nhất.

6. Trải nghiệm từ người dùng 

Kinh nghiệm thực tế từ những người đã trải qua và khắc phục tình trạng khô âm đạo mang lại góc nhìn giá trị và sự đồng cảm. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây là chia sẻ cá nhân và không thay thế cho tư vấn y khoa chuyên nghiệp.

Chị Minh Anh (48 tuổi, Hà Nội) mua hàng của Quân Tử Nhỏ đã phát biểu: “Sau tuổi 45, tôi bắt đầu cảm thấy rất khó chịu và tự ti vì ‘khô hạn’. Sau khi được tư vấn, tôi đã thử dùng kem dưỡng ẩm âm đạo và gel bôi trơn. Thật sự chất lượng cuộc sống của tôi đã cải thiện rất nhiều.”

Chị Thu Trang (32 tuổi, TP.HCM) mua hàng của Quân Tử Nhỏ đã phát biểu: “Sau khi sinh bé thứ hai, tôi gặp phải tình trạng này và rất ngại gần gũi chồng. Tôi đã đến gặp bác sĩ và kết hợp thay đổi chế độ ăn uống, bổ sung thêm đậu nành. Dần dần mọi thứ đã trở lại bình thường.”

7. Các câu hỏi thường gặp 

Âm đạo bị khô ở tuổi dậy thì có bình thường không?

Tình trạng này không phổ biến ở tuổi dậy thì nhưng có thể xảy ra do sử dụng thuốc trị mụn, thuốc kháng histamine hoặc do vệ sinh không đúng cách. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định nguyên nhân chính xác (Bệnh viện Nhi đồng Boston, 2023).

Khô âm đạo sau sinh kéo dài trong bao lâu?

Tình trạng khô âm đạo sau sinh thường cải thiện khi nồng độ estrogen trở lại bình thường, thường là sau khi ngừng cho con bú và kinh nguyệt xuất hiện trở lại. Quá trình này có thể mất vài tháng đến một năm (ACOG, 2023).

Ăn gì để giúp cải thiện tình trạng khô âm đạo?

Bổ sung các thực phẩm giàu phytoestrogen như đậu nành, hạt lanh, và các axit béo omega-3 từ cá béo, quả óc chó có thể hỗ trợ cân bằng hormone và cải thiện độ ẩm tự nhiên của cơ thể (Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng, 2022).

Dùng dầu dừa để bôi trơn âm đạo có an toàn không?

Dầu dừa là một chất bôi trơn tự nhiên nhưng không nên sử dụng cùng với bao cao su latex vì có thể làm hỏng bao. Nó cũng có thể làm thay đổi độ pH âm đạo ở một số người, cần thận trọng khi sử dụng (Healthline, 2023).

Stress có gây khô âm đạo không?

Stress và lo âu kéo dài có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone và làm giảm hưng phấn tình dục, dẫn đến giảm tiết dịch nhờn. Quản lý stress thông qua thiền, yoga có thể giúp cải thiện tình trạng này (Phòng khám Mayo, 2022).

Vùng kín bị khô ngứa có phải là dấu hiệu của bệnh lây qua đường tình dục (STD) không?

Khô và ngứa có thể là triệu chứng của một số bệnh lây truyền qua đường tình dục như nhiễm Chlamydia hoặc Trichomonas. Nếu có nguy cơ, việc xét nghiệm để loại trừ khả năng này là rất quan trọng (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ – CDC).

Làm thế nào để phân biệt khô âm đạo và nhiễm nấm?

Khô âm đạo thường gây cảm giác rát và đau khi quan hệ. Nhiễm nấm thường đi kèm với dịch tiết vón cục như phô mai, ngứa dữ dội và không nhất thiết gây đau khi quan hệ trừ khi bị viêm nặng (NHS, 2022).

Quan hệ tình dục thường xuyên có giúp giảm khô âm đạo không?

Hoạt động tình dục đều đặn, bao gồm cả màn dạo đầu, giúp tăng cường lưu lượng máu đến âm đạo và kích thích sản xuất dịch nhờn tự nhiên. Điều này có thể giúp duy trì sức khỏe và độ ẩm của các mô âm đạo (NAMS, 2022).

Tại sao âm đạo bị khô trước kỳ kinh nguyệt?

Nồng độ estrogen và progesterone giảm xuống mức thấp nhất ngay trước khi bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt. Sự sụt giảm hormone này có thể tạm thời gây ra tình trạng khô âm đạo ở một số phụ nữ (Healthline, 2023).

Có nên sử dụng estrogen tại chỗ vô thời hạn không?

Việc sử dụng estrogen tại chỗ thường an toàn cho việc sử dụng lâu dài dưới sự giám sát của bác sĩ. Bác sĩ sẽ đánh giá định kỳ để đảm bảo liều lượng phù hợp và không có tác dụng phụ đáng kể (ACOG, 2023).

8. Kết luận

Âm đạo bị khô là một tình trạng phổ biến và có thể điều trị được, ảnh hưởng đến phụ nữ ở nhiều độ tuổi khác nhau với các nguyên nhân đa dạng từ thay đổi nội tiết tố, tác dụng phụ của thuốc đến yếu tố tâm lý. Việc nhận biết sớm các triệu chứng như khô, ngứa, rát và đau khi quan hệ là bước quan trọng đầu tiên để tìm kiếm giải pháp.

Thông điệp cuối cùng là bạn không đơn độc và không cần phải chịu đựng trong im lặng. Hãy chủ động tìm hiểu, áp dụng các biện pháp khắc phục phù hợp từ việc sử dụng chất bôi trơn, điều chỉnh lối sống cho đến việc thăm khám y khoa. Việc chăm sóc sức khỏe vùng kín là một phần không thể thiếu để duy trì chất lượng cuộc sống, sự tự tin và hạnh phúc toàn diện.