Uống thuốc tránh thai có ảnh hưởng gì không: Thông tin, Tác dụng phụ, Lợi ích và Rủi ro

Thuốc tránh thai là một phương pháp y tế sử dụng hormone (progestin hoặc kết hợp estrogen và progestin) để ngăn ngừa mang thai (Thông tin). Chúng hoạt động chủ yếu bằng cách ức chế rụng trứng và làm đặc chất nhầy cổ tử cung (Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ – CDC, 2023).

Ảnh hưởng phổ biến nhất (Tác dụng phụ) khi sử dụng thuốc là buồn nôn, căng ngực, đau đầu, hoặc ra máu bất thường giữa kỳ. Những ảnh hưởng này thường mang tính tạm thời và thuyên giảm sau vài chu kỳ thích ứng của cơ thể (Theo Đại học Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG, 2022).

Thuốc tránh thai cũng mang lại các ảnh hưởng tích cực (Lợi ích) đáng kể ngoài việc ngừa thai. Chúng bao gồm việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh, cải thiện mụn trứng cá nội tiết và giảm nguy cơ ung thư buồng trứng (Theo ACOG, 2022).

Mặc dù hiếm gặp, ảnh hưởng tiêu cực nghiêm trọng nhất là (Rủi ro) hình thành cục máu đông, hay huyết khối tĩnh mạch sâu. Nguy cơ này tăng lên ở những phụ nữ có yếu tố rủi ro khác như hút thuốc lá hoặc trên 35 tuổi (Theo Tổ chức Y tế Thế giới – WHO, 2023).

1. Thuốc tránh thai là gì?

Ảnh trên: Thuốc tránh thai

Thuốc tránh thai (hay thuốc ngừa thai nội tiết) là loại thuốc chứa hormone tổng hợp nhằm ngăn chặn sự thụ thai ngoài ý muốn (Theo Mayo Clinic, 2023). Đây là một trong những phương pháp tránh thai có khả năng đảo ngược phổ biến nhất, với hiệu quả lên đến 99% nếu sử dụng đúng cách.

Các hormone chính được sử dụng là estrogen và progestin (dạng tổng hợp của progesterone). Chúng can thiệp vào chu kỳ sinh sản tự nhiên của phụ nữ để ngăn ngừa việc mang thai. Việc sử dụng thuốc cần được duy trì đều đặn theo chỉ định để đảm bảo hiệu quả ngừa thai tối ưu.

2. Thuốc tránh thai hoạt động như thế nào?

Thuốc tránh thai hoạt động dựa trên ba cơ chế chính: ức chế rụng trứng, làm đặc chất nhầy cổ tử cung và làm mỏng niêm mạc tử cung (Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh – NHS, 2023).

– Ức chế rụng trứng (Cơ chế chính)

Hormone trong thuốc (đặc biệt là estrogen) ngăn cản tuyến yên giải phóng các hormone kích thích buồng trứng, do đó trứng không trưởng thành và không rụng (Theo ACOG, 2022). Khi không có trứng rụng, tinh trùng không thể thụ tinh.

– Làm đặc chất nhầy cổ tử cung

Hormone progestin làm cho lớp chất nhầy ở cổ tử cung trở nên dày và đặc hơn. Điều này tạo ra một rào cản vật lý ngăn cản tinh trùng bơi qua cổ tử cung để gặp trứng (Theo CDC, 2023).

Ảnh trên: Làm đặc chất nhầy cổ tử cung

– Làm mỏng niêm mạc tử cung

Thuốc cũng làm thay đổi lớp lót bên trong tử cung (nội mạc tử cung), khiến nó mỏng đi. Lớp niêm mạc mỏng khiến trứng đã thụ tinh (nếu có) khó có khả năng làm tổ và phát triển (Theo Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ, 2023).

Ba cơ chế này phối hợp với nhau tạo nên hiệu quả tránh thai cao cho phương pháp này. Tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về các loại thuốc phổ biến hiện có.

3. Các loại thuốc tránh thai phổ biến hiện nay?

Hiện có hai loại thuốc tránh thai nội tiết dạng uống chính: thuốc tránh thai kết hợp và thuốc chỉ chứa progestin (còn gọi là “minipill”) (Theo WHO, 2023).

– Thuốc tránh thai kết hợp (Combination Pills)

Đây là loại phổ biến nhất, chứa cả hai loại hormone là estrogen tổng hợp và progestin. Hầu hết các vỉ thuốc kết hợp được thiết kế theo chu kỳ 28 ngày, bao gồm 21-24 viên chứa hormone và 4-7 viên giả dược (không chứa hormone) để tạo ra kỳ kinh nguyệt (chảy máu do ngưng thuốc).

– Thuốc chỉ chứa progestin (Progestin-Only Pills – Minipills)

Loại thuốc này chỉ chứa hormone progestin và không chứa estrogen. Minipills là lựa chọn phù hợp cho những phụ nữ không thể sử dụng estrogen vì lý do sức khỏe, chẳng hạn như đang cho con bú, trên 35 tuổi và hút thuốc, hoặc có tiền sử huyết khối (Theo ACOG, 2022).

– Thuốc tránh thai khẩn cấp (Emergency Contraception)

Đây không phải là phương pháp sử dụng hàng ngày, mà chỉ dùng trong trường hợp khẩn cấp sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ. Thuốc chứa liều cao progestin (như Levonorgestrel) hoặc chất điều hòa thụ thể progestin (như Ulipristal acetate), hoạt động chủ yếu bằng cách trì hoãn rụng trứng (Theo Mayo Clinic, 2023).

Ảnh trên: Thuốc tránh thai khẩn cấp

4. Các tác dụng phụ phổ biến khi uống thuốc tránh thai?

Uống thuốc tránh thai có ảnh hưởng gì không? Người dùng có thể gặp 5 tác dụng phụ phổ biến sau khi bắt đầu sử dụng thuốc tránh thai, hầu hết sẽ thuyên giảm sau 2-3 chu kỳ (Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh – NHS, 2023).

– Buồn nôn và căng ngực

Buồn nôn là tác dụng phụ do estrogen gây ra, thường cải thiện khi uống thuốc cùng thức ăn hoặc trước khi đi ngủ. Căng ngực cũng phổ biến trong vài tuần đầu tiên do sự thay đổi nội tiết tố (Theo Mayo Clinic, 2023).

– Ra máu bất thường (chảy máu giữa kỳ)

Hiện tượng chảy máu lấm tấm giữa các kỳ kinh (breakthrough bleeding) xảy ra ở khoảng 25% người dùng trong 3 tháng đầu tiên. Tình trạng này là do cơ thể thích nghi với hormone và niêm mạc tử cung điều chỉnh (Theo ACOG, 2022).

– Đau đầu và chóng mặt

Sự thay đổi nồng độ hormone (đặc biệt là estrogen) có thể gây ra hoặc làm nặng thêm chứng đau đầu, bao gồm cả đau nửa đầu (migraine) ở một số phụ nữ.

Ảnh trên: Đau đầu và chóng mặt

– Thay đổi tâm trạng

Một số nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ giữa thuốc tránh thai và sự thay đổi tâm trạng, bao gồm tăng nguy cơ trầm cảm hoặc lo âu ở một số nhóm người dùng, mặc dù cơ chế chính xác vẫn đang được nghiên cứu (Theo Tạp chí JAMA Psychiatry, 2018).

– Tăng cân nhẹ hoặc giữ nước

Mặc dù các nghiên cứu quy mô lớn không tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ về việc thuốc tránh thai gây tăng cân đáng kể, một số phụ nữ báo cáo tình trạng giữ nước hoặc tăng cân nhẹ (dưới 2kg), đặc biệt là với các loại thuốc chứa estrogen liều cao (Theo ACOG, 2022).

5. Những lợi ích sức khỏe khác của thuốc tránh thai?

Uống thuốc tránh thai có ảnh hưởng gì không? Ngoài tác dụng ngừa thai, thuốc tránh thai kết hợp còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe quan trọng, đặc biệt trong việc điều hòa nội tiết (Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ – NIH, 2023).

– Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt

Thuốc giúp chu kỳ kinh nguyệt trở nên đều đặn, dự đoán được, nhẹ hơn và ít đau đớn hơn. Chúng thường được chỉ định để điều trị chứng đau bụng kinh nặng (dysmenorrhea) và rong kinh (menorrhagia) (Theo ACOG, 2022).

– Cải thiện mụn trứng cá và rậm lông

Thuốc tránh thai kết hợp làm giảm nồng độ androgen (hormone nam) trong cơ thể, là nguyên nhân chính gây ra mụn trứng cá nội tiết và tình trạng mọc lông bất thường (rậm lông).

– Giảm nguy cơ một số bệnh ung thư

Sử dụng thuốc tránh thai kết hợp lâu dài làm giảm đáng kể nguy cơ ung thư buồng trứng (giảm tới 50% sau 5 năm sử dụng) và ung thư nội mạc tử cung. Lợi ích này kéo dài nhiều năm ngay cả sau khi ngưng thuốc (Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, 2023).

– Điều trị các tình trạng y tế khác

Ảnh trên: Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

Thuốc được sử dụng trong điều trị Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) để điều hòa kinh nguyệt và giảm triệu chứng androgen. Chúng cũng giúp kiểm soát các triệu chứng của Lạc nội mạc tử cung (endometriosis) (Theo Mayo Clinic, 2023).

6. Ảnh hưởng của thuốc tránh thai khẩn cấp so với thuốc hàng ngày?

Thuốc tránh thai khẩn cấp và thuốc hàng ngày khác biệt cơ bản về liều lượng hormone, cơ chế hoạt động và tần suất sử dụng, dẫn đến các ảnh hưởng khác nhau (Theo Mayo Clinic, 2023). Thuốc hàng ngày duy trì mức hormone ổn định, trong khi thuốc khẩn cấp sử dụng liều cao đột ngột.

– So sánh về liều lượng và cơ chế

Thuốc hàng ngày (như loại kết hợp) chứa liều estrogen (20-50 mcg) và progestin thấp, hoạt động bằng cách ức chế rụng trứng đều đặn. Thuốc khẩn cấp (như Levonorgestrel) chứa liều progestin rất cao (1.5 mg), chủ yếu trì hoãn hoặc ngăn cản rụng trứng ngay tại thời điểm sử dụng (Theo WHO, 2023).

– So sánh về tác dụng phụ và ảnh hưởng chu kỳ

Tác dụng phụ của thuốc hàng ngày thường nhẹ và giảm dần (buồn nôn, căng ngực). Tác dụng phụ của thuốc khẩn cấp thường rầm rộ hơn ngay sau khi uống, bao gồm buồn nôn (lên đến 23% người dùng), nôn mửa, mệt mỏi và gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt tiếp theo (chậm kinh hoặc sớm hơn) (Theo ACOG, 2022). Thuốc khẩn cấp không được dùng làm phương pháp tránh thai thường xuyên.

7. Uống thuốc tránh thai lâu dài có ảnh hưởng gì không?

Việc sử dụng thuốc tránh thai lâu dài (trên 5 năm) được coi là an toàn cho hầu hết phụ nữ khỏe mạnh, nhưng có liên quan đến việc tăng nhẹ một số nguy cơ và giảm một số nguy cơ khác (Theo ACOG, 2022).

– Nguy cơ ung thư

Như đã đề cập, sử dụng lâu dài làm giảm nguy cơ ung thư buồng trứng và nội mạc tử cung. Tuy nhiên, một số nghiên cứu chỉ ra sự gia tăng nhẹ nguy cơ ung thư vú và ung thư cổ tử cung, mặc dù nguy cơ này rất thấp và giảm dần sau khi ngưng thuốc (Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, 2023).

– Nguy cơ tim mạch và huyết khối

Ảnh trên: Nguy cơ tim mạch và huyết khối

Nguy cơ hình thành cục máu đông (huyết khối tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi) là rủi ro nghiêm trọng nhất, mặc dù hiếm gặp (khoảng 5-12 ca trên 10.000 phụ nữ sử dụng mỗi năm). Nguy cơ này cao nhất trong năm đầu tiên sử dụng và ở những người có yếu tố rủi ro (hút thuốc, béo phì, trên 35 tuổi) (Theo FDA, 2022).

– Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau khi ngưng

Thuốc tránh thai không gây vô sinh. Hầu hết phụ nữ có khả năng rụng trứng và mang thai trở lại trong vòng 1-3 tháng sau khi ngừng thuốc kết hợp. Quá trình này có thể mất nhiều thời gian hơn một chút so với những người không dùng thuốc (Theo NHS, 2023).

Những ảnh hưởng này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thăm khám sức khỏe định kỳ. Tiếp theo, tìm hiểu những đối tượng nào cần đặc biệt cẩn trọng.

8. Những ai không nên sử dụng thuốc tránh thai?

Uống thuốc tránh thai có ảnh hưởng gì không? Một số phụ nữ có tình trạng sức khỏe nền không nên sử dụng thuốc tránh thai kết hợp do nguy cơ rủi ro vượt trội so với lợi ích (Theo Hướng dẫn Y khoa của WHO, 2023).

Danh sách các chống chỉ định tuyệt đối cho thuốc kết hợp bao gồm:

– Phụ nữ trên 35 tuổi và hút thuốc lá (hơn 15 điếu/ngày).

– Người có tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc thuyên tắc phổi.

– Người có tiền sử đột quỵ hoặc bệnh tim thiếu máu cục bộ.

– Người bị chứng đau nửa đầu (migraine) có triệu chứng thần kinh thoáng qua (aura).

– Người bị tăng huyết áp không kiểm soát (trên 160/100 mmHg).

– Người đang bị ung thư vú hoặc có tiền sử ung thư vú.

Ảnh trên: Ung thư vú

– Người mắc bệnh gan nặng hoặc có khối u ở gan.

Những đối tượng này có thể được tư vấn sử dụng các phương pháp thay thế, chẳng hạn như thuốc chỉ chứa progestin (minipill) hoặc các phương pháp không chứa nội tiết tố.

9. Các phương pháp tránh thai thay thế an toàn?

Nhiều phương pháp tránh thai thay thế có hiệu quả cao, được chia thành nhóm nội tiết tố, nhóm dụng cụ và nhóm rào cản (Theo CDC, 2023).

– Phương pháp rào cản (Barrier Methods)

Các phương pháp rào cản ngăn tinh trùng gặp trứng về mặt vật lý.

– Bao cao su (nam và nữ): Đây là phương pháp duy nhất vừa giúp tránh thai (hiệu quả 87-98%) vừa bảo vệ người dùng khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs).

– Màng ngăn âm đạo và mũ cổ tử cung: Thường được sử dụng kết hợp với chất diệt tinh trùng.

– Dụng cụ tử cung (IUDs)

Vòng tránh thai nội tiết (như Mirena) và vòng tránh thai bằng đồng (như Paragard) có hiệu quả trên 99% và tác dụng kéo dài từ 3 đến 12 năm. Chúng được coi là phương pháp tránh thai tạm thời hiệu quả nhất hiện nay (Theo ACOG, 2023).

Để đảm bảo an toàn kép, việc kết hợp các phương pháp hoặc sử dụng phương pháp rào cản như bao cao su vẫn rất quan trọng. Nếu bạn đang tìm kiếm các sản phẩm bao cao su chính hãng để bảo vệ sức khỏe, shop người lớn uy tín Quân Tử Nhỏ là một địa chỉ đáng tin cậy. Với cam kết 100.000+ khách hàng đã phục vụ, Quân Tử Nhỏ cung cấp tư vấn tận tâm và dịch vụ giao hàng siêu kín đáo, bảo vệ tuyệt đối sự riêng tư của bạn.

Ảnh trên: Bao cao su mỏng bcs sagami 0.01

– Các phương pháp nội tiết tố khác

Que cấy tránh thai (Nexplanon): Một que nhỏ cấy dưới da tay, giải phóng progestin, có hiệu quả trên 99% trong 3 năm.

Miếng dán tránh thai và vòng âm đạo: Hoạt động tương tự thuốc kết hợp nhưng được sử dụng qua da hoặc đặt trong âm đạo.

Tiêm tránh thai (Depo-Provera): Tiêm progestin mỗi 3 tháng, hiệu quả cao nhưng có thể gây chậm có thai lại sau khi ngưng.

10. Câu hỏi thường gặp về ảnh hưởng của thuốc tránh thai

1. Uống thuốc tránh thai có bị vô sinh không?

Thuốc tránh thai không gây vô sinh. Khả năng sinh sản thường phục hồi trong vòng vài tháng sau khi ngừng thuốc. Một nghiên cứu năm 2018 trên 14.884 phụ nữ cho thấy 83% có thai trong vòng 12 tháng sau khi ngừng thuốc (Theo Tạp chí Contraception).

2. Ngừng uống thuốc tránh thai bao lâu thì có thai?

Hầu hết phụ nữ có thể rụng trứng trở lại trong vòng 1-3 tháng sau khi ngừng thuốc kết hợp. Đối với thuốc tiêm (Depo-Provera), thời gian phục hồi khả năng sinh sản có thể mất trung bình 9-10 tháng (Theo ACOG, 2022).

3. Uống thuốc tránh thai có bị nám da không?

Ảnh trên: Một số phụ nữ có thể bị nám da khi sử dụng thuốc tránh thai kết hợp

Một số phụ nữ có thể bị nám da (melasma) khi sử dụng thuốc tránh thai kết hợp. Điều này là do estrogen làm tăng nhạy cảm với ánh sáng mặt trời. Tình trạng này phổ biến hơn ở những phụ nữ đã từng bị nám khi mang thai (Theo Học viện Da liễu Hoa Kỳ – AAD).

4. Thuốc tránh thai có làm tăng cân không?

Các nghiên cứu lớn không tìm thấy bằng chứng thuyết phục rằng thuốc tránh thai gây tăng cân đáng kể. Một số người có thể bị giữ nước tạm thời (dưới 2kg) trong vài tháng đầu, nhưng tình trạng này thường tự hết (Theo Cochrane Review, 2014).

5. Uống thuốc tránh thai có làm giảm ham muốn không?

Ảnh hưởng đến ham muốn tình dục (libido) là khác nhau ở mỗi người. Một số phụ nữ báo cáo giảm ham muốn (có thể do thay đổi hormone), trong khi những người khác lại tăng ham muốn (do giảm lo lắng về việc mang thai) (Theo NHS, 2023).

6. Quên uống thuốc tránh thai hàng ngày phải làm sao?

Hành động tùy thuộc vào loại thuốc và số viên đã quên. Nếu quên 1 viên thuốc kết hợp, uống ngay khi nhớ ra và tiếp tục như bình thường. Nếu quên 2 viên trở lên, cần sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng (như bao cao su) trong 7 ngày (Theo CDC, 2023).

7. Uống thuốc tránh thai khẩn cấp nhiều có hại không?

Lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp gây ra nhiều tác dụng phụ và không hiệu quả bằng các phương pháp hàng ngày. Việc này gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt nghiêm trọng, buồn nôn, và không được khuyến cáo làm biện pháp tránh thai thường xuyên (Theo WHO, 2023).

8. Thuốc tránh thai có phòng được bệnh lây qua đường tình dục (STDs) không?

Thuốc tránh thai nội tiết hoàn toàn không bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs/STDs). Chỉ có bao cao su mới có khả năng giảm nguy cơ lây nhiễm STIs (Theo CDC, 2023).

Ảnh trên: Bao cao su

9. Bao nhiêu tuổi thì được uống thuốc tránh thai?

Thuốc tránh thai an toàn cho thanh thiếu niên sau khi đã bắt đầu có kinh nguyệt. Chúng thường được kê đơn cho thanh thiếu niên không chỉ để ngừa thai mà còn để điều trị đau bụng kinh nặng, kinh nguyệt không đều hoặc mụn trứng cá (Theo ACOG, 2022).

10. Uống thuốc tránh thai khi đang cho con bú có an toàn không?

Thuốc chỉ chứa progestin (minipills) được coi là an toàn và là lựa chọn ưu tiên trong thời gian cho con bú. Thuốc kết hợp chứa estrogen không được khuyến cáo trong 4-6 tuần đầu sau sinh vì có thể ảnh hưởng đến nguồn sữa (Theo CDC, 2023).

11. Kết luận

Uống thuốc tránh thai có nhiều ảnh hưởng đến cơ thể, bao gồm lợi ích chính là ngừa thai hiệu quả, các lợi ích sức khỏe bổ sung như điều hòa kinh nguyệt, và các tác dụng phụ từ phổ biến (buồn nôn, ra máu bất thường) đến hiếm gặp (huyết khối). Đây là một chủ đề YMYL (Your Money, Your Life) nhạy cảm.

Không có một phương pháp nào là hoàn hảo cho tất cả mọi người. Quyết định sử dụng thuốc tránh thai và lựa chọn loại thuốc phù hợp phải dựa trên sự thăm khám kỹ lưỡng và tư vấn từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Việc này đảm bảo tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro dựa trên tình trạng sức khỏe và nhu cầu cá nhân của bạn.