Mộng tinh có ảnh hưởng đến sức khỏe không: Thông tin, Tác động, Phân loại và Cách điều chỉnh

Mộng tinh (tên khoa học: nocturnal emission) là hiện tượng xuất tinh không tự chủ trong khi ngủ, thường xảy ra ở nam giới, đặc biệt phổ biến trong độ tuổi dậy thì và thanh niên (Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ, 2022). Đây là một quá trình sinh lý cơ bản, phản ánh sự hoạt động bình thường của hệ thống nội tiết và sinh sản khi cơ thể giải phóng tinh dịch tích tụ.

Vậy mộng tinh có ảnh hưởng đến sức khỏe không? Tác động của mộng tinh đến sức khỏe phụ thuộc trực tiếp vào tần suất và yếu tố tâm lý; mộng tinh sinh lý được xem là vô hại và là một cơ chế giải tỏa tự nhiên của cơ thể (Theo Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, 2023). Tuy nhiên, sự lo lắng quá mức hoặc tần suất mộng tinh dày đặc có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm lý và chất lượng cuộc sống.

Mộng tinh được y học phân loại thành hai dạng chính: mộng tinh sinh lý và mộng tinh bệnh lý, dựa trên tần suất, độ tuổi và các triệu chứng đi kèm (Theo Medlatec, 2023). Việc phân loại này là yếu tố then chốt giúp xác định liệu tình trạng mộng tinh này có ảnh hưởng sức khỏe hay chỉ cần điều chỉnh lối sống.

Cách điều chỉnh mộng tinh tập trung vào việc duy trì lối sống khoa học, cân bằng trạng thái tâm lý và hạn chế các yếu tố kích thích (Theo Mayo Clinic, 2023). Các giải pháp hiệu quả bao gồm điều chỉnh chế độ ăn uống, tăng cường vận động thể chất và trong một số trường hợp, cần sự tư vấn từ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ nam khoa.

1. Mộng tinh là gì?

Ảnh trên: Vậy Mộng Tinh là gì?

Mộng tinh là tình trạng xuất tinh không chủ ý trong lúc ngủ, thường liên quan đến các giấc mơ có nội dung tình dục (Theo Hiệp hội Sức khỏe Tình dục Hoa Kỳ, 2022). Hiện tượng này còn được gọi là “giấc mơ ướt”.

Về cơ chế: Khi ngủ, não bộ vẫn hoạt động và có thể tạo ra các giấc mơ. Nếu giấc mơ mang tính kích thích tình dục, hệ thống thần kinh giao cảm có thể bị kích hoạt, dẫn đến tăng lưu lượng máu đến dương vật, gây cương cứng và cuối cùng là xuất tinh (Theo Tạp chí Y học Tình dục, 2021).

Đối tượng: Mộng tinh phổ biến nhất ở nam giới tuổi vị thành niên, với khoảng 83% nam giới từng trải qua ít nhất một lần trong đời (Theo Nghiên cứu Kinsey, 1948). Hiện tượng này cũng có thể xảy ra ở nam giới trưởng thành.

Bản chất: Về cơ bản, mộng tinh là một cơ chế tự nhiên của cơ thể nam giới để giải phóng lượng tinh dịch đã được sản xuất và tích tụ (Theo BBEAN, 2022). Nó không phải là một hành vi chủ động và không thể kiểm soát bằng ý thức.

Sự xuất hiện của mộng tinh đánh dấu sự trưởng thành về mặt sinh sản của nam giới. Tiếp theo, chúng ta sẽ phân tích sâu hơn về câu hỏi “mộng tinh có ảnh hưởng đến sức khỏe không”.

2. Mộng tinh có ảnh hưởng đến sức khỏe không?

Mộng tinh sinh lý với tần suất hợp lý được coi là một hiện tượng bình thường, không gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể (Theo Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, 2023). Tuy nhiên, ảnh hưởng của nó cần được xem xét trên cả phương diện thể chất và tinh thần, cũng như khi nó trở thành bệnh lý.

Ảnh trên: Có ảnh hưởng gì đến sức khỏe không

2.1. Ảnh hưởng của mộng tinh đối với sức khỏe thể chất?

Ảnh hưởng của mộng tinh lên sức khỏe thể chất là không đáng kể; nó không gây tổn hại trực tiếp, ngoại trừ cảm giác mệt mỏi nhẹ hoặc dính ướt khó chịu vào ngày hôm sau (Theo Medlatec, 2023).

Cơ thể liên tục sản xuất tinh trùng và tinh dịch, mộng tinh chỉ là một cách để giải phóng lượng dư thừa (Theo Hiệp hội Tiết niệu Hoa Kỳ, 2022).

Việc xuất tinh này không làm suy kiệt sức lực, không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản hay gây ra các bệnh lý thể chất về lâu dài.

Một số người có thể cảm thấy mệt mỏi, nhưng cảm giác này thường biến mất nhanh chóng sau khi nghỉ ngơi và vệ sinh cá nhân.

2.2. Ảnh hưởng của mộng tinh đối với sức khỏe tinh thần?

Tác động tâm lý là ảnh hưởng sức khỏe chính khi bị mộng tinh, nếu người trải qua cảm thấy lo lắng, xấu hổ, bối rối hoặc tội lỗi về hiện tượng này (Theo Mayo Clinic, 2023).

Các tác động tâm lý tiêu cực này thường xuất phát từ việc thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản hoặc các rào cản văn hóa, quan niệm xã hội sai lầm (Theo Hiệp hội Sức khỏe Tình dục Hoa Kỳ, 2022).

Một số người có thể lo sợ mình “bệnh hoạn” hoặc “nghiện tình dục”, dẫn đến căng thẳng không cần thiết.

Về mặt y học, việc hiểu rõ đây là một phần bình thường của sự phát triển sẽ giúp giải tỏa các lo lắng này.

2.3. Mộng tinh bệnh lý ảnh hưởng sức khỏe như thế nào?

Mộng tinh bệnh lý ảnh hưởng sức khỏe rõ rệt, đặc trưng bởi tần suất xảy ra quá dày đặc (nhiều lần trong tuần), có thể là dấu hiệu của rối loạn sức khỏe và gây suy nhược (Theo Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội, 2023).

Gây suy nhược: Tần suất mộng tinh quá nhiều (ví dụ 4-5 lần/tuần hoặc nhiều hơn) khiến cơ thể mệt mỏi kéo dài, uể oải, mất tập trung trong công việc và học tập.

Rối loạn tâm lý: Dẫn đến lo âu thường trực, mất ngủ, trầm cảm, tự ti về khả năng kiểm soát của bản thân.

Dấu hiệu bệnh lý: Mộng tinh bệnh lý có thể là biểu hiện của các vấn đề sức khỏe khác như rối loạn lo âu, stress nặng, viêm nhiễm đường sinh dục (viêm tuyến tiền liệt, viêm tinh hoàn), hoặc suy giảm nội tiết tố (Theo Bệnh viện Việt Đức, 2022).

Do đó, nhận biết nguyên nhân gây ra mộng tinh là rất quan trọng để đánh giá tình trạng sức khỏe.

3. Nguyên nhân gây ra mộng tinh là gì?

Ảnh trên: Một số nguyên nhân chính

Nguyên nhân gây mộng tinh là sự kết hợp của các yếu tố sinh lý (nội tiết tố) và các yếu tốn kích thích từ bên ngoài hoặc tâm lý (Theo Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc, 2023). Các nguyên nhân này quyết định liệu tình trạng mộng tinh có ảnh hưởng đến sức khỏe hay không.

3.1. Nguyên nhân sinh lý

Sự tăng tiết Testosterone: Ở tuổi dậy thì và thanh niên, nồng độ hormone testosterone tăng cao, kích thích sản xuất tinh dịch liên tục. Khi tinh dịch đầy, cơ thể sẽ tự động giải phóng qua mộng tinh (Theo Tạp chí Nội tiết Lâm sàng, 2022).

Hoạt động của hệ thần kinh: Hệ thần kinh phó giao cảm (liên quan đến thư giãn và hưng phấn tình dục) hoạt động mạnh vào ban đêm, dễ dẫn đến cương cứng và xuất tinh (Theo Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ – NIH).

3.2. Nguyên nhân tâm lý và lối sống

Căng thẳng, Stress: Lo âu, áp lực tâm lý kéo dài có thể gây rối loạn hoạt động của hệ thần kinh, làm tăng nguy cơ mộng tinh (Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ, 2023).

Tiếp xúc với nội dung kích thích: Xem phim ảnh, đọc truyện, hoặc suy nghĩ về các nội dung khiêu dâm trước khi ngủ có thể kích thích não bộ và gây ra giấc mơ tình dục, dẫn đến mộng tinh (Theo Tạp chí Y học Tình dục, 2021).

Thói quen sinh hoạt:

Mặc quần lót quá chật, bó sát.

Tư thế ngủ sấp, gây chèn ép và cọ xát vào dương vật.

Uống nhiều nước trước khi ngủ gây bàng quang đầy, kích thích lên tuyến tiền liệt.

3.3. Nguyên nhân bệnh lý

Viêm nhiễm sinh dục: Viêm tuyến tiền liệt, viêm niệu đạo, viêm tinh hoàn… có thể gây kích thích liên tục lên hệ thống sinh dục và dẫn đến mộng tinh thường xuyên (Theo Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội, 2023).

Rối loạn thần kinh: Các tổn thương hoặc rối loạn ở trung tâm thần kinh cột sống (trung khu điều khiển xuất tinh) cũng có thể là nguyên nhân.

Để xác định chính xác ảnh hưởng sức khỏe, cần phân biệt rõ hai dạng mộng tinh.

4. Phân biệt mộng tinh sinh lý và mộng tinh bệnh lý

Ảnh trên: Phân biệt kỹ

Việc phân biệt mộng tinh sinh lý và bệnh lý chủ yếu dựa trên tần suất, độ tuổi, và các triệu chứng đi kèm (Theo Medlatec, 2023). Đây là yếu tố then chốt để trả lời câu hỏi mộng tinh có ảnh hưởng đến sức khỏe không.

Tiêu Chí	Mộng Tinh Sinh Lý (Bình thường)	Mộng Tinh Bệnh Lý (Bất thường)
Tần suất	Thưa, khoảng 1-3 lần mỗi tháng (Theo Bệnh viện Tâm Anh, 2023).	Dày đặc, thường xuyên, 3-5 lần mỗi tuần hoặc nhiều hơn (Theo Bệnh viện Việt Đức, 2022).
Độ tuổi	Phổ biến ở tuổi dậy thì và thanh niên (15-25 tuổi).	Có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả nam giới trung niên.
Triệu chứng đi kèm	Không có triệu chứng bất thường. Cơ thể khỏe mạnh, tỉnh táo vào hôm sau.	Kèm theo mệt mỏi, suy nhược, xanh xao, đau lưng, ù tai, tiểu đêm, tiểu rắt (Theo Bệnh viện Nam học Hà Nội, 2023).
Ảnh hưởng sức khỏe	Không ảnh hưởng sức khỏe, chỉ là sinh lý.	Gây lo âu, căng thẳng, mất ngủ, tự ti, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
Nguyên nhân	Do sự phát triển hormone, tích tụ tinh dịch, hoặc kích thích tâm lý nhẹ.	Thường do stress nặng, lạm dụng chất kích thích, hoặc các bệnh lý thực thể (viêm nhiễm sinh dục).

5. Tần suất mộng tinh bao nhiêu là bình thường?

Tần suất mộng tinh bình thường thay đổi rất nhiều tùy thuộc vào độ tuổi, thể trạng và hoạt động tình dục của mỗi cá nhân (Theo Healthline, 2023).

Ở tuổi dậy thì (13-19 tuổi): Tần suất có thể dao động từ vài lần một tuần đến vài lần một tháng. Đây là giai đoạn nồng độ testosterone cao nhất, nên tần suất thường dày hơn. Một nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên có thể mộng tinh 1-2 lần/tuần (Theo Tạp chí Sức khỏe Vị thành niên, 2021).

Ở người trưởng thành (20-40 tuổi): Tần suất thường giảm dần, trung bình khoảng 1-3 lần mỗi tháng (Theo Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, 2023). Những người có hoạt động tình dục đều đặn hoặc thủ dâm thường xuyên có thể ít bị mộng tinh hơn.

Quan niệm chung: Y học hiện đại không đưa ra một con số “bình thường” tuyệt đối. Tình trạng mộng tinh được coi là bình thường, nếu nó không gây mệt mỏi, suy nhược hay lo âu kéo dài (Theo Mayo Clinic, 2023).

Nếu tần suất đột ngột tăng cao kèm theo các triệu chứng bất thường, đó là lúc cần xem xét các yếu tố bệnh lý.

6. Mộng tinh có phải là bệnh yếu sinh lý không?

Ảnh trên: Không phải bệnh yếu sinh lý

Mộng tinh sinh lý hoàn toàn không phải là bệnh yếu sinh lý và không ảnh hưởng đến sức khỏe tình dục hay sinh sản của nam giới (Theo Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, 2022).

Khác biệt bản chất:

Mộng tinh: Là hiện tượng xuất tinh thụ động (không kiểm soát) khi ngủ.

Yếu sinh lý: Là thuật ngữ chung chỉ các rối loạn chức năng tình dục khi tỉnh táo, bao gồm rối loạn cương dương (khó cương cứng), xuất tinh sớm (không kiểm soát được khi quan hệ), hoặc giảm ham muốn tình dục (Theo HiH, 2023).

Mối liên hệ: Hai hiện tượng này gần như không liên quan. Một người nam hoàn toàn khỏe mạnh về sinh lý vẫn có thể bị mộng tinh.

Trường hợp ngoại lệ: Mộng tinh bệnh lý (tần suất quá dày) có thể gây suy nhược cơ thể và căng thẳng tâm lý. Chính sự mệt mỏi và lo âu này gián tiếp làm giảm ham muốn hoặc ảnh hưởng đến khả năng cương cứng, chứ bản thân mộng tinh không phải là nguyên nhân trực tiếp gây yếu sinh lý (Theo Bệnh viện Nam học Hà Nội, 2023).

7. Cần làm gì khi bị mộng tinh? (Cách điều chỉnh)

Ảnh trên: Điều chỉnh lối sống sinh hoạt – tâm lý

Đối với mộng tinh sinh lý, nam giới không cần điều trị mà chỉ cần duy trì lối sống lành mạnh và tâm lý thoải mái (Theo Mayo Clinic, 2023). Các biện pháp điều chỉnh sau đây có thể giúp giảm tần suất mộng tinh và giảm bớt lo lắng.

7.1. Điều chỉnh tâm lý và nhận thức

Hiểu đúng: Chấp nhận mộng tinh là một phần bình thường của sự phát triển sinh lý.

Giảm căng thẳng: Thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, hít thở sâu, hoặc nghe nhạc nhẹ trước khi ngủ.

Hạn chế kích thích: Tránh xem phim ảnh, đọc sách báo có nội dung khiêu dâm hoặc kích thích mạnh trước giờ đi ngủ (Theo Tạp chí Y học Tình dục, 2021).

7.2. Thay đổi lối sống và sinh hoạt

Tập thể dục: Vận động thể chất đều đặn giúp giải phóng năng lượng dư thừa, cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm stress. Các môn thể thao như bơi lội, chạy bộ, cầu lông rất được khuyến khích (Theo Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ – NIH).

Chế độ ăn uống:

Ăn uống cân bằng, đủ chất.

Hạn chế sử dụng chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.

Tránh ăn quá no hoặc uống quá nhiều nước ngay trước khi đi ngủ (Theo Healthline, 2023).

Thói quen ngủ:

Ngủ đủ giấc, đúng giờ.

Mặc quần áo ngủ rộng rãi, thoáng mát.

Thay đổi tư thế ngủ, tránh nằm sấp nếu có thể.

Vệ sinh cơ thể sạch sẽ trước khi ngủ.

7.3. Điều chỉnh tần suất xuất tinh chủ động?

Duy trì một tần suất thủ dâm hoặc quan hệ tình dục điều độ (ở người trưởng thành) có thể giúp giảm tần suất mộng tinh do cơ thể đã được giải phóng tinh dịch tích tụ (Theo Hiệp hội Sức khỏe Tình dục Hoa Kỳ, 2022).

Việc này giúp nam giới chủ động hơn trong việc kiểm soát sức khỏe sinh lý của mình. Đối với những người muốn tìm kiếm một giải pháp hỗ trợ cá nhân và kín đáo để quản lý nhu cầu này một cách lành mạnh, việc sử dụng các sản phẩm hỗ trợ như âm đạo giả có thể là một lựa chọn. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ uy tín để tham khảo các sản phẩm chính hãng, shop người lớn uy tín số 1 Việt Nam tại Quân Tử Nhỏ là một gợi ý. Với hơn 100.000 khách hàng, shop cam kết tư vấn tận tâm, giao hàng siêu kín đáo, bảo vệ tuyệt đối sự riêng tư của bạn.

Tuy nhiên, điều quan trọng là duy trì sự cân bằng và không lạm dụng. Nếu mộng tinh vẫn tiếp diễn với tần suất dày đặc, cần tìm đến sự hỗ trợ y tế.

8. Khi nào cần đi khám bác sĩ vì mộng tinh?

Ảnh trên: Khi nào nên tìm gặp bác sĩ

Bạn cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa nam học hoặc tiết niệu, nếu mộng tinh đi kèm với bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau đây (Theo Bệnh viện Việt Đức, 2022).

Tần suất quá dày: Mộng tinh xảy ra liên tục, nhiều hơn 3-4 lần một tuần và kéo dài trong nhiều tuần (Theo Bệnh viện Nam học Hà Nội, 2023).

Triệu chứng thể chất: Kèm theo mệt mỏi nghiêm trọng, suy nhược, sụt cân, đau lưng, đau vùng bụng dưới, tiểu buốt, tiểu rắt, hoặc tinh dịch có màu bất thường (lẫn máu, màu vàng).

Triệu chứng tâm lý: Tình trạng mộng tinh gây ra lo âu, mất ngủ, trầm cảm, hoặc nỗi ám ảnh nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến công việc và sinh hoạt hàng ngày.

Xảy ra khi tỉnh: Tinh dịch tự chảy ra (di tinh) ngay cả khi không có kích thích hoặc khi đang làm việc bình thường.

Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám, xét nghiệm (xét nghiệm nước tiểu, tinh dịch đồ, siêu âm) để xác định nguyên nhân chính xác, loại trừ các bệnh lý viêm nhiễm hoặc rối loạn thần kinh.

9. Các câu hỏi thường gặp về mộng tinh

Ảnh trên: Một số câu hỏi thường gặp

9.1. Câu trả lời ngắn gọn cho “mộng tinh có ảnh hưởng đến sức khỏe không”?

Mộng tinh có ảnh hưởng đến sức khỏe không phụ thuộc vào tần suất; nếu 1-3 lần/tháng là sinh lý bình thường, nếu 4-5 lần/tuần kèm mệt mỏi thì là bệnh lý cần đi khám (Theo Bệnh viện Tâm Anh, 2023).

9.2. Mộng tinh có làm giảm chất lượng tinh trùng không?

Mộng tinh không làm giảm chất lượng hay số lượng tinh trùng (Theo Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, 2023). Cơ thể nam giới sản xuất tinh trùng liên tục, và mộng tinh chỉ là cách giải phóng lượng tinh dịch cũ, nhường chỗ cho tinh dịch mới được sản xuất.

9.3. Mộng tinh có phải là dấu hiệu của bệnh thận yếu không?

Theo y học hiện đại, mộng tinh sinh lý không liên quan đến bệnh thận yếu (Theo Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, 2022). Quan niệm này xuất phát từ y học cổ truyền. Tuy nhiên, mộng tinh bệnh lý kèm đau lưng, mệt mỏi cần được thăm khám.

9.4. Nữ giới có bị mộng tinh không?

Nữ giới có thể trải qua hiện tượng tương tự gọi là “cực khoái khi ngủ” (sleep orgasm), dẫn đến tăng tiết dịch âm đạo và co thắt cơ (Theo Healthline, 2023). Hiện tượng này ít phổ biến hơn và ít được báo cáo hơn so với nam giới.

9.5. Mộng tinh có gây vô sinh không?

Mộng tinh hoàn toàn không gây vô sinh (Theo Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội, 2023). Đây là một hoạt động sinh lý bình thường, cho thấy hệ thống sinh sản đang hoạt động và sản xuất tinh dịch, điều này là dấu hiệu của khả năng sinh sản.

9.6. Mộng tinh và di tinh khác nhau như thế nào?

Mộng tinh là xuất tinh khi ngủ (thường kèm giấc mơ), trong khi di tinh là tình trạng tinh dịch tự chảy ra khi tỉnh táo mà không có kích thích hoặc hưng phấn tình dục (Theo Medlatec, 2023). Di tinh thường được coi là một dấu hiệu bệnh lý.

9.7. Ăn gì để giảm mộng tinh?

Không có thực phẩm nào điều trị dứt điểm mộng tinh, nhưng một chế độ ăn uống lành mạnh, tránh các thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ và chất kích thích (rượu, bia) vào buổi tối có thể hỗ trợ (Theo Bệnh viện Hồng Ngọc, 2023).

9.8. Mộng tinh ở tuổi 30 có bình thường không?

Mộng tinh ở tuổi 30 vẫn được coi là bình thường, mặc dù tần suất thường thấp hơn so với tuổi dậy thì (Theo Mayo Clinic, 2023). Hiện tượng này có thể xảy ra nếu một người không có hoạt động tình dục trong một thời gian.

9.9. Mộng tinh có cần điều trị bằng thuốc không?

Mộng tinh sinh lý không cần dùng thuốc (Theo Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, 2023). Chỉ điều trị bằng thuốc, nếu mộng tinh ở dạng bệnh lý do viêm nhiễm (dùng kháng sinh) hoặc do rối loạn lo âu (dùng thuốc an thần theo chỉ định nghiêm ngặt của bác sĩ).

9.10. Mộng tinh có làm giảm ham muốn tình dục không?

Mộng tinh không làm giảm ham muốn tình dục (Theo Bệnh viện Nam học Hà Nội, 2023). Ngược lại, nó cho thấy hệ thống nội tiết (Testosterone) và sinh lý của cơ thể đang hoạt động bình thường.

10. Kết luận

Mộng tinh có ảnh hưởng đến sức khỏe không là thắc mắc phổ biến. Câu trả lời là không, nếu đó là mộng tinh sinh lý (tần suất 1-3 lần/tháng). Đây là một hiện tượng sinh lý hết sức bình thường, là một cơ chế tự nhiên của cơ thể để giải tỏa tinh dịch.

Ảnh hưởng sức khỏe chỉ xuất hiện khi mộng tinh chuyển sang dạng bệnh lý (tần suất quá dày đặc, 4-5 lần/tuần) hoặc khi cá nhân có tâm lý lo lắng, xấu hổ quá mức. Mộng tinh bệnh lý có thể gây suy nhược cơ thể, mệt mỏi và là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe khác như stress hoặc viêm nhiễm.

Thông điệp cuối cùng là nam giới nên có cái nhìn khoa học và cởi mở về mộng tinh. Thay vì lo lắng, hãy tập trung duy trì một lối sống lành mạnh, tâm lý thoải mái và vận động đều đặn. Cần thăm khám bác sĩ ngay, nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường để được tư vấn và điều trị kịp thời.