Uống thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn có thai: Nguyên nhân, Dấu hiệu, Tác động và Hướng xử lý

Uống thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn có thai là tình trạng thụ tinh và làm tổ của phôi thai diễn ra thành công mặc dù người phụ nữ đã sử dụng biện pháp can thiệp nội tiết tố liều cao sau quan hệ tình dục không bảo vệ. Đây là hiện tượng thất bại trong cơ chế ức chế rụng trứng hoặc ngăn chặn sự thụ tinh của các hoạt chất như Levonorgestrel hoặc Ulipristal Acetate.

Nguyên nhân dẫn đến việc mang thai ngoài ý muốn này thường xuất phát từ việc sử dụng thuốc không đúng thời điểm “cửa sổ vàng”, nôn mửa sau khi uống, tương tác thuốc làm giảm dược lực, hoặc chỉ số khối cơ thể (BMI) của người sử dụng vượt quá ngưỡng hiệu quả tối ưu của dược phẩm.

Tác động của tình trạng thất bại này bao gồm nguy cơ mang thai ngoài tử cung cao hơn mức bình thường và các lo ngại về sức khỏe thai nhi, đòi hỏi quy trình theo dõi y tế chuyên biệt và siêu âm sớm để xác định vị trí túi thai (theo Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG).

Hướng xử lý y khoa tập trung vào việc xác định tình trạng thai kỳ qua xét nghiệm Beta-hCG, loại trừ thai ngoài tử cung và tư vấn di truyền, đảm bảo an toàn sức khỏe sinh sản cho người phụ nữ thay vì tự ý can thiệp bằng các biện pháp không được kiểm chứng.

1. Tỷ lệ thất bại của thuốc tránh thai khẩn cấp

Ảnh trên: Uống thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn có thai

Thuốc tránh thai khẩn cấp không đảm bảo hiệu quả tuyệt đối, với tỷ lệ thất bại dao động từ 0,6% đến 2,6% tùy thuộc vào loại hoạt chất và thời điểm sử dụng (Tổ chức Y tế Thế giới – WHO, 2023).

Các nghiên cứu lâm sàng đã phân tích cụ thể hiệu quả của từng loại thuốc:

– Levonorgestrel (Plan B One-Step, Postinor): Loại thuốc này ngăn chặn khoảng 95% các trường hợp mang thai dự kiến nếu uống trong vòng 24 giờ đầu tiên, nhưng hiệu quả giảm xuống còn 58% nếu uống trong khoảng từ 48 đến 72 giờ (Hiệp hội Kế hoạch hóa Gia đình Hoa Kỳ, 2022).

– Ulipristal Acetate (Ella): Hoạt chất này duy trì hiệu quả ổn định trong vòng 120 giờ (5 ngày) sau khi quan hệ, với tỷ lệ thất bại thấp hơn so với Levonorgestrel, khoảng 1,8% (Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ – FDA, 2021).

– Dụng cụ tử cung chứa đồng (IUD): Phương pháp khẩn cấp này có hiệu quả cao nhất, lên tới 99,9% nếu được đặt trong vòng 5 ngày sau quan hệ (Princeton University, 2023).

Ảnh trên: Dụng cụ tử cung chứa đồng (IUD)

2. Nguyên nhân uống thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn có thai

Việc uống thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn có thai chủ yếu do thuốc được đưa vào cơ thể sau khi quá trình rụng trứng đã bắt đầu hoặc do hiệu quả của thuốc bị suy giảm bởi các yếu tố ngoại sinh.

Uống thuốc quá muộn so với thời điểm rụng trứng

Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động chủ yếu bằng cách trì hoãn rụng trứng; thuốc sẽ mất tác dụng hoàn toàn nếu quá trình rụng trứng đã diễn ra trước khi uống thuốc (Mayo Clinic, 2022).

Tinh trùng có thể sống trong tử cung đến 5 ngày. Việc thụ tinh sẽ xảy ra, nếu trứng rụng trong khoảng thời gian này và người phụ nữ uống thuốc sau thời điểm đó.

Chỉ số khối cơ thể (BMI) cao

Hiệu quả của Levonorgestrel giảm đáng kể ở phụ nữ có chỉ số BMI trên 25 và có thể không hiệu quả ở những người có BMI trên 30 (Nghiên cứu của Đại học Princeton, 2021).

Các mô mỡ có khả năng chuyển hóa và lưu trữ nội tiết tố, làm giảm nồng độ thuốc trong huyết thanh xuống dưới mức cần thiết để ức chế rụng trứng. Ulipristal Acetate được khuyến nghị thay thế, nếu chỉ số BMI của người sử dụng vượt quá 30 (Cơ quan Dược phẩm Châu Âu – EMA, 2020).

Nôn mửa sau khi uống thuốc

Ảnh trên: Nôn mửa sau khi uống thuốc

Cơ thể chưa kịp hấp thụ đủ liều lượng hoạt chất cần thiết để ngăn chặn thai kỳ, nếu người dùng bị nôn trong vòng 2 giờ (đối với Levonorgestrel) hoặc 3 giờ (đối với Ulipristal Acetate) sau khi uống.

Người sử dụng cần uống bù liều mới ngay lập tức hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng thuốc chống nôn trước khi uống lại, nếu hiện tượng nôn mửa xảy ra trong khung giờ này (Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh – NHS, 2022).

Tương tác thuốc

Một số loại thuốc điều trị bệnh lý nền có khả năng kích hoạt enzym gan, làm tăng tốc độ phân hủy thuốc tránh thai khẩn cấp và làm giảm hiệu quả ngừa thai (FDA, 2021).

Các nhóm thuốc gây tương tác bao gồm:

– Thuốc chống động kinh (Barbiturates, Carbamazepine, Phenytoin).

– Thuốc điều trị HIV (Efavirenz, Ritonavir).

– Thuốc điều trị bệnh lao (Rifampicin).

Ảnh trên: Rifampicin

– Thảo dược St. John’s Wort.

3. Dấu hiệu có thai sau khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp

Dấu hiệu điển hình nhất báo hiệu việc uống thuốc tránh thai khẩn cấp thất bại là trễ kinh quá 7 ngày so với chu kỳ dự kiến hoặc máu kinh ra ít bất thường (ACOG, 2022).

Cần phân biệt rõ ràng giữa tác dụng phụ của thuốc và dấu hiệu mang thai thực sự, dù chúng có biểu hiện tương đồng.

Chảy máu âm đạo bất thường

Máu báo thai thường có màu hồng nhạt hoặc nâu, lượng máu ít và chỉ kéo dài 1-2 ngày, khác với máu kinh nguyệt có màu đỏ thẫm và kéo dài 3-7 ngày (Cleveland Clinic, 2023).

Hiện tượng xuất huyết này xảy ra khi phôi thai làm tổ vào niêm mạc tử cung, thường xuất hiện khoảng 6-12 ngày sau khi thụ tinh.

Căng tức ngực và buồn nôn

Nồng độ hormone hCG tăng cao sau khi thụ thai gây ra cảm giác căng tức ngực và buồn nôn nghiêm trọng hơn so với tác dụng phụ thông thường của thuốc (Hiệp hội Mang thai Hoa Kỳ, 2021).

Triệu chứng buồn nôn do thuốc thường hết sau 24 giờ. Ngược lại, buồn nôn do thai nghén thường bắt đầu sau 2 tuần thụ thai và kéo dài dai dẳng.

Ảnh trên: Căng tức ngực

Mệt mỏi và thân nhiệt tăng

Sự gia tăng Progesterone trong thai kỳ làm cơ thể mệt mỏi liên tục và duy trì thân nhiệt cơ bản ở mức cao hơn bình thường (0,3 – 0,5 độ C) trong suốt 18 ngày liên tiếp sau rụng trứng (Đại học Y khoa Stanford, 2020).

4. Rủi ro sức khỏe khi mang thai sau uống thuốc

Mối lo ngại lớn nhất khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn có thai là nguy cơ mang thai ngoài tử cung, không phải là nguy cơ gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi (Mayo Clinic, 2023).

Nguy cơ thai ngoài tử cung (Ectopic Pregnancy)

Sự thay đổi nhu động vòi trứng do tác động của Progestin có thể làm chậm quá trình di chuyển của trứng đã thụ tinh vào tử cung, dẫn đến việc thai làm tổ sai vị trí (Tạp chí Sản phụ khoa Hoa Kỳ, 2021).

Phụ nữ cần đến bệnh viện ngay lập tức để siêu âm loại trừ thai ngoài tử cung, nếu xuất hiện cơn đau bụng dữ dội một bên hoặc chảy máu đen bất thường.

Ảnh trên: Thai ngoài tử cung

Ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi

Các bằng chứng dịch tễ học hiện tại không cho thấy mối liên hệ giữa việc sử dụng Levonorgestrel khi mới mang thai và các dị tật bẩm sinh hoặc biến chứng thai kỳ (FDA và WHO, 2020).

Thuốc tránh thai khẩn cấp không phải là thuốc phá thai (như Mifepristone); chúng không làm bong thai hoặc gây sảy thai nếu quá trình làm tổ đã hoàn tất.

5. Hướng xử lý y khoa chuẩn mực

Hành động tiên quyết cần thực hiện là ngưng sử dụng thêm bất kỳ loại thuốc nội tiết nào và đến cơ sở y tế để xét nghiệm định lượng Beta-hCG nhằm xác định chính xác tuổi thai và vị trí thai (Bộ Y tế Việt Nam, 2022).

Quy trình xử lý bao gồm các bước sau:

1. Xét nghiệm thử thai tại nhà: Thực hiện sau khi trễ kinh 7 ngày hoặc 3 tuần sau khi quan hệ.

2. Thăm khám chuyên khoa: Siêu âm đầu dò để kiểm tra túi thai trong hay ngoài tử cung.

3. Tư vấn tiền sản: Trao đổi với bác sĩ về tiền sử dùng thuốc để được tư vấn về sàng lọc trước sinh, mặc dù nguy cơ dị tật là thấp.

6. Giải pháp phòng ngừa an toàn và bền vững

Việc lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp không chỉ gây rối loạn nội tiết tố mà còn tiềm ẩn rủi ro mang thai ngoài ý muốn cao như đã phân tích. Để bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài và chủ động trong việc kế hoạch hóa, việc sử dụng biện pháp tránh thai rào cản là lựa chọn tối ưu được các chuyên gia y tế khuyến nghị.

Bao cao su là biện pháp duy nhất vừa có hiệu quả tránh thai lên đến 98% vừa ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) mà không gây tác dụng phụ lên nội tiết tố nữ (CDC, 2022).

Ảnh trên: Bao cao su mỏng bcs sagami 0.01

Để đảm bảo an toàn tuyệt đối và trải nghiệm chất lượng, bạn nên lựa chọn các sản phẩm chính hãng. Một địa chỉ uy tín bạn có thể tham khảo là bao cao su tại Quân Tử Nhỏ. Với uy tín nhiều năm trên thị trường phục vụ hơn 100.000 khách hàng, Quân Tử Nhỏ không chỉ cung cấp sản phẩm chính hãng, giá tốt mà còn cam kết tư vấn tận tâm và giao hàng siêu kín đáo, giúp bạn an tâm tuyệt đối về sự riêng tư và sức khỏe của mình.

7. Các câu hỏi thường gặp

1. Uống thuốc tránh thai khẩn cấp sau bao lâu thì biết có thai?

Bạn có thể dùng que thử thai hoặc xét nghiệm máu sau khoảng 7-10 ngày trễ kinh hoặc 3 tuần sau khi quan hệ tình dục để có kết quả chính xác nhất (Planned Parenthood, 2022).

Việc thử thai quá sớm có thể cho kết quả âm tính giả do nồng độ HCG chưa đủ cao.

2. Uống thuốc tránh thai khẩn cấp có gây dị tật thai nhi không?

Các nghiên cứu lâm sàng từ FDA và WHO xác nhận thuốc tránh thai khẩn cấp chứa Levonorgestrel không gây dị tật bẩm sinh hay ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của thai nhi (FDA, 2020).

Ảnh trên: Thuốc tránh thai khẩn cấp

Thuốc chỉ có tác dụng ngăn chặn thụ thai, không tác động lên phôi thai đã hình thành.

3. Tại sao uống thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn có bầu?

Nguyên nhân chính là do uống thuốc sau khi trứng đã rụng, thuốc bị nôn ra, tương tác với thuốc khác, hoặc BMI quá cao làm giảm hiệu quả thuốc (Mayo Clinic, 2022).

Thời điểm uống càng muộn sau quan hệ, nguy cơ thất bại càng cao.

4. Dấu hiệu mang thai sau khi uống thuốc tránh thai là gì?

Dấu hiệu rõ nhất là trễ kinh, kèm theo buồn nôn kéo dài, căng tức ngực, mệt mỏi và máu báo thai màu hồng nhạt ra ít (NHS, 2023).

Cần phân biệt với tác dụng phụ của thuốc thường hết sau 24-48 giờ.

Ảnh trên: Máu báo thai

5. Uống thuốc tránh thai khẩn cấp bị ra máu có thai không?

Hiện tượng ra máu có thể là tác dụng phụ của thuốc (rối loạn kinh nguyệt) hoặc là máu báo thai, do đó không thể khẳng định có thai hay không chỉ dựa vào dấu hiệu này (ACOG, 2021).

Cần dùng que thử thai để xác định chính xác nguyên nhân ra máu.

6. Thai ngoài tử cung có liên quan đến thuốc tránh thai khẩn cấp không?

Thuốc tránh thai khẩn cấp chứa Progestin thất bại có thể liên quan nhẹ đến việc tăng nguy cơ thai ngoài tử cung do làm giảm nhu động vòi trứng (Tạp chí Sản phụ khoa Hoa Kỳ, 2021).

Người dùng cần đi siêu âm ngay nếu đau bụng lệch một bên dữ dội.

7. Uống 2 viên thuốc tránh thai khẩn cấp trong 1 tháng có thai không?

Việc lạm dụng uống nhiều lần trong chu kỳ làm giảm hiệu quả của thuốc và gây nhờn thuốc, dẫn đến nguy cơ mang thai cao hơn so với việc dùng đúng chỉ định (WHO, 2022).

Khuyến cáo y tế là không nên dùng quá 2 lần trong một chu kỳ kinh nguyệt.

8. Cần làm gì nếu lỡ uống thuốc tránh thai khẩn cấp khi đã mang thai?

Bạn cần ngưng thuốc ngay lập tức và đi khám thai để kiểm tra vị trí thai; không cần quá lo lắng vì thuốc không được chứng minh là gây hại cho thai nhi (Hiệp hội Mang thai Hoa Kỳ, 2023).

Tuyệt đối không tự ý dùng các biện pháp phá thai tại nhà.

9. Loại thuốc tránh thai khẩn cấp nào hiệu quả nhất?

Dụng cụ tử cung chứa đồng (IUD) là phương pháp khẩn cấp hiệu quả nhất (99.9%), tiếp đến là thuốc chứa Ulipristal Acetate (Ella), và cuối cùng là Levonorgestrel (Princeton University, 2023).

Hiệu quả phụ thuộc lớn vào thời gian sử dụng sau khi quan hệ.

Ảnh trên: Ulipristal Acetate (Ella)

10. Chỉ số BMI ảnh hưởng thế nào đến thuốc tránh thai khẩn cấp?

Phụ nữ có chỉ số BMI > 25 bị giảm hiệu quả khi dùng Levonorgestrel và BMI > 30 có thể khiến thuốc hoàn toàn mất tác dụng (Cơ quan Dược phẩm Châu Âu, 2020).

Người có cân nặng cao nên cân nhắc dùng Ulipristal Acetate hoặc đặt vòng tránh thai.

8. Kết luận

Uống thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn có thai là một rủi ro y khoa thực tế, xuất phát từ các cơ chế sinh học như rụng trứng sớm, chỉ số BMI cao hoặc tương tác thuốc, chứ không phải là hiện tượng hiếm gặp không thể giải thích.

Người phụ nữ cần trang bị kiến thức để nhận biết sớm các dấu hiệu thất bại của thuốc, đặc biệt là nguy cơ thai ngoài tử cung, và tuân thủ quy trình thăm khám y tế chuẩn mực thay vì hoang mang lo lắng.

Việc chuyển đổi từ các biện pháp khẩn cấp rủi ro cao sang các phương pháp tránh thai chủ động và an toàn hơn, như sử dụng bao cao su hoặc viên uống hàng ngày, là chiến lược dài hạn cần thiết để bảo vệ sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống (theo Khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới – WHO).