Nang cổ tử cung là thuật ngữ mô tả các khối u nhỏ, lành tính hình thành trên bề mặt cổ tử cung. Dạng phổ biến nhất là nang Naboth (Nabothian cysts), phát triển khi các tuyến tiết chất nhầy trên cổ tử cung bị lớp tế bào biểu mô che phủ, gây tắc nghẽn. Dịch nhầy tích tụ lại, không có đường thoát, tạo thành các nang nhỏ, màu trắng hoặc vàng nhạt, bề mặt nhẵn (Theo Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG).

Nguyên nhân hình thành nang chủ yếu liên quan đến quá trình tái tạo biểu mô sau các tổn thương hoặc viêm nhiễm tại chỗ. Các yếu tố thường gặp bao gồm viêm cổ tử cung mạn tính, sang chấn sau sinh đẻ, hoặc các thủ thuật y tế can thiệp vào cổ tử cung. Những yếu tố này kích thích sự phát triển quá mức của tế bào biểu mô, dẫn đến bít tắc các tuyến (Theo Tạp chí Y khoa The Lancet).

Hầu hết các trường hợp nang cổ tử cung không gây ra bất kỳ triệu chứng rõ rệt nào và thường được phát hiện tình cờ khi khám phụ khoa định kỳ. Các triệu chứng như đau bụng dưới, đau khi quan hệ hoặc ra máu âm đạo bất thường chỉ xuất hiện trong các trường hợp hiếm gặp, khi nang phát triển với kích thước quá lớn (đường kính >1cm), gây chèn ép hoặc biến dạng cổ tử cung (Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ – NIH).

Phương pháp xử lý nang cổ tử cung phụ thuộc hoàn toàn vào kích thước, số lượng nang và các triệu chứng đi kèm. Đa số trường hợp nang Naboth lành tính, kích thước nhỏ không cần can thiệp điều trị. Các nang lớn gây khó chịu có thể được chỉ định các thủ thuật xâm lấn tối thiểu, trong khi việc phân biệt nang với các tổn thương khác như polyp là yếu tố then chốt trong chẩn đoán (Theo Bệnh viện Cleveland Clinic).

Mục Lục

1. Nang cổ tử cung là gì?

Ảnh trên: Nang cổ tử cung là gì

Nang cổ tử cung, hay còn gọi là nang Naboth (Nabothian cyst), là một cấu trúc dạng túi nhỏ, lành tính, chứa đầy chất nhầy, hình thành trên bề mặt cổ tử cung. Chúng có kích thước đa dạng, từ vài milimet đến vài centimet (thường dưới 1cm), có bề mặt nhẵn, màu trắng đục hoặc hơi vàng.

Các tuyến cổ tử cung (tuyến Nabothian) chịu trách nhiệm tiết ra chất nhầy để bôi trơn âm đạo. Khi các tế bào biểu mô vảy (tế bào lót bên ngoài cổ tử cung) phát triển quá mức, chúng có thể che lấp miệng các tuyến này. Quá trình này, thường xảy ra sau khi sinh con hoặc sau một đợt viêm nhiễm, khiến chất nhầy bị mắc kẹt, tích tụ lại và phồng lên, tạo thành nang (Theo Trường Y Harvard, 2023).

Phân biệt nang cổ tử cung (Nang Naboth) và Polyp cổ tử cung

Việc phân biệt nang Naboth và polyp cổ tử cung là cực kỳ quan trọng trong chẩn đoán, vì chúng có tiên lượng và phương pháp điều trị khác nhau.

Về bản chất:

Nang Naboth: Là nang chứa dịch nhầy do tắc nghẽn tuyến. Chúng luôn luôn lành tính (Theo Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ – NCI).

Polyp cổ tử cung: Là sự phát triển quá mức của các tế bào ở cổ tử cung hoặc ống cổ tử cung, tạo thành khối u có cuống hoặc không cuống. Hầu hết polyp là lành tính, nhưng một tỷ lệ nhỏ (khoảng 1%) có thể chứa các tế bào tiền ung thư hoặc ung thư (Theo Tạp chí Sản Phụ khoa Anh Quốc – BJOG).

Về hình thức:

Nang Naboth: Thường nhẵn, tròn, màu trắng hoặc vàng, nằm ngay dưới lớp biểu mô.

Polyp: Thường có màu đỏ hoặc tím, mềm, có thể nhô ra từ kênh cổ tử cung và dễ chảy máu khi chạm vào.

2. Nguyên nhân gây ra nang cổ tử cung?

Nguyên nhân chính gây hình thành nang Naboth là sự bít tắc các tuyến tiết chất nhầy ở cổ tử cung, thường là hệ quả của quá trình viêm nhiễm hoặc chấn thương. Các tế bào biểu mô vảy phát triển trùm lên các tế bào tuyến, ngăn cản sự thoát dịch nhầy.

Do viêm nhiễm phụ khoa

Ảnh trên: Viêm phụ khoa

Viêm cổ tử cung mạn tính là nguyên nhân phổ biến hàng đầu gây ra nang Naboth (Theo Tạp chí Y học New England – NEJM). Quá trình viêm nhiễm kéo dài kích thích các tế bào biểu mô tăng sinh để chữa lành, vô tình che lấp các ống tuyến. Các bệnh lý như viêm lộ tuyến cổ tử cung cũng làm tăng nguy cơ hình thành nang do sự thay đổi cấu trúc tế bào.

Do thay đổi nội tiết tố

Sự biến động của nồng độ estrogen và progesterone trong cơ thể, đặc biệt là ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ hoặc giai đoạn tiền mãn kinh, có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các tuyến cổ tử cung. Mặc dù nội tiết tố không trực tiếp gây ra nang, chúng có thể thúc đẩy sự tăng sinh của tế bào biểu mô, tạo điều kiện cho sự tắc nghẽn xảy ra.

Sau sinh hoặc can thiệp y tế

Các sang chấn vật lý tại cổ tử cung, chẳng hạn như quá trình sinh con qua đường âm đạo, có thể làm tổn thương và kích thích quá trình tái tạo tế bào, dẫn đến hình thành nang. Tương tự, các thủ thuật phụ khoa như nạo, hút thai, đốt điện, hoặc phẫu thuật khoét chóp cổ tử cung cũng làm tăng nguy cơ bít tắc tuyến và phát triển nang Naboth sau này (Theo Đại học Y khoa Johns Hopkins).

3. Dấu hiệu và triệu chứng nhận biết nang cổ tử cung?

Phần lớn các trường hợp nang cổ tử cung (Nabothian) không gây ra bất kỳ triệu chứng lâm sàng nào. Chúng thường quá nhỏ để người bệnh tự cảm nhận được và chỉ được phát hiện tình cờ thông qua khám phụ khoa định kỳ bằng mỏ vịt hoặc siêu âm đầu dò âm đạo.

Ảnh trên: Một số triệu chứng thường gặp

Các triệu chứng hiếm gặp (khi nang lớn)

Triệu chứng chỉ xuất hiện khi các nang phát triển đến kích thước đáng kể (ví dụ, đường kính trên 1cm) hoặc có nhiều nang tụ tập lại, gây biến dạng cổ tử cung.

Các biểu hiện có thể bao gồm:

Cảm giác tức nặng hoặc đau ở vùng bụng dưới: Xảy ra khi nang chèn ép vào các cơ quan lân cận.

Ra máu âm đạo bất thường: Đặc biệt là chảy máu sau khi quan hệ tình dục, do nang lớn có thể bị vỡ hoặc cọ xát.

Tiết dịch âm đạo nhiều hơn bình thường: Mặc dù hiếm gặp, một số nang có thể rò rỉ dịch.

Đau khi quan hệ tình dục (chứng giao hợp đau): Do nang gây cản trở hoặc chèn ép.

Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ kinh có thể bị ảnh hưởng, mặc dù đây không phải là triệu chứng đặc hiệu.

4. Nang cổ tử cung có nguy hiểm không?

Nang cổ tử cung (dạng nang Naboth) về bản chất là lành tính và thường không gây nguy hiểm đến sức khỏe tổng thể hay tính mạng của người bệnh (Theo Bệnh viện Mayo Clinic). Chúng không phải là ung thư và không làm tăng nguy cơ phát triển ung thư cổ tử cung.

Mức độ nguy hiểm của nang Naboth

Mối bận tâm lớn nhất liên quan đến nang Naboth thường là sự nhầm lẫn trong chẩn đoán với các tình trạng nghiêm trọng hơn. Bản thân nang chỉ là một túi chứa dịch nhầy. Nguy cơ duy nhất (rất hiếm) là khi nang phát triển quá lớn, có thể gây biến dạng cổ tử cung, gây đau, hoặc trong một số trường hợp cực kỳ hiếm, gây khó khăn cho việc sinh nở tự nhiên nếu nang chặn đường ra của thai nhi.

Khi nào nang cổ tử cung cần can thiệp?

Can thiệp y tế chỉ được xem xét khi nang gây ra các triệu chứng khó chịu hoặc có dấu hiệu bất thường. Các trường hợp cần can thiệp bao gồm:

Nang có kích thước quá lớn (thường >1cm) gây đau, tức bụng hoặc khó chịu khi quan hệ.

Nang gây chảy máu bất thường.

Hình ảnh nang không điển hình, bác sĩ nghi ngờ đó không phải nang Naboth mà là một tổn thương khác (như polyp hoặc tổn thương tiền ung thư) và cần sinh thiết để xác định.

Nang cổ tử cung và nguy cơ ung thư

Ảnh trên: Nguy cơ ung thư cổ tử cung

Nang Naboth không có khả năng tiến triển thành ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải thực hiện xét nghiệm Pap (phết tế bào cổ tử cung) và/D-hoặc xét nghiệm HPV định kỳ theo khuyến nghị. Các xét nghiệm này giúp tầm soát ung thư cổ tử cung, một bệnh lý hoàn toàn khác, không liên quan đến sự hiện diện của nang Naboth.

5. Nang cổ tử cung ảnh hưởng đến thai kỳ và khả năng sinh sản như thế nào?

Nang cổ tử cung (Nabothian) nhìn chung không ảnh hưởng đáng kể đến khả năng thụ thai hoặc quá trình mang thai của phụ nữ (Theo Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ – ASRM).

Ảnh trên: Liệu có ảnh hưởng đến khả năng thụ thai

Ảnh hưởng đến khả năng thụ thai

Trong đa số trường hợp, nang Naboth không cản trở quá trình thụ thai. Tinh trùng vẫn có thể di chuyển qua kênh cổ tử cung để gặp trứng. Chỉ trong những trường hợp cực kỳ hiếm, khi có quá nhiều nang hoặc một nang đơn lẻ phát triển với kích thước rất lớn, chúng có thể làm tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn kênh cổ tử cung, gây khó khăn cho tinh trùng xâm nhập. Tình trạng này được gọi là vô sinh do yếu tố cổ tử cung, nhưng nang Naboth là một nguyên nhân rất hiếm gặp của tình trạng này.

Ảnh hưởng trong quá trình mang thai

Sự hiện diện của nang Naboth thường không gây ra vấn đề gì trong suốt thai kỳ. Chúng không ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Trong một số trường hợp, nang có thể lớn lên một chút do sự gia tăng nội tiết tố khi mang thai. Nếu nang quá lớn, bác sĩ có thể theo dõi chặt chẽ hơn, nhưng hiếm khi cần can thiệp cho đến sau khi sinh.

6. Các phương pháp chẩn đoán nang cổ tử cung?

Quá trình chẩn đoán nang cổ tử cung thường đơn giản và chủ yếu dựa trên khám lâm sàng và hình ảnh học.

Khám phụ khoa

Đây là phương pháp phổ biến nhất để phát hiện nang Naboth. Bác sĩ sử dụng mỏ vịt để mở rộng thành âm đạo và quan sát trực tiếp cổ tử cung. Các nang Naboth thường biểu hiện dưới dạng các nốt nhỏ, tròn, nhẵn, màu trắng hoặc vàng trên bề mặt cổ tử cung.

Siêu âm

Siêu âm đầu dò âm đạo cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc cổ tử cung và có thể xác định chính xác kích thước, số lượng và vị trí của nang. Phương pháp này đặc biệt hữu ích để đánh giá các nang nằm sâu trong kênh cổ tử cung hoặc khi cần phân biệt nang với các khối u khác.

Soi cổ tử cung

Ảnh trên: Một số phương pháp chuẩn đoán

Thủ thuật này được sử dụng khi bác sĩ nghi ngờ về bản chất của khối u hoặc khi xét nghiệm Pap có kết quả bất thường. Bác sĩ sửdụng một thiết bị phóng đại chuyên dụng (máy soi) để kiểm tra bề mặt cổ tử cung một cách chi tiết. Nếu cần thiết, sinh thiết (lấy một mẫu mô nhỏ) có thể được thực hiện để loại trừ các bệnh lý ác tính, mặc dù điều này hiếm khi cần thiết chỉ vì nang Naboth.

7. Các phương pháp điều trị nang cổ tử cung?

Ảnh trên: Một số phương pháp điều trị phổ biến

Chiến lược điều trị nang cổ tử cung phụ thuộc vào việc nang có gây triệu chứng hay không. Đa số các trường hợp không cần điều trị.

Theo dõi, không can thiệp

Đây là phương pháp tiếp cận phổ biến nhất đối với các nang Naboth nhỏ, không triệu chứng. Bác sĩ sẽ chỉ định theo dõi nang thông qua các cuộc khám phụ khoa định kỳ (thường là 6 tháng đến 1 năm một lần) để đảm bảo chúng không phát triển lớn hơn hoặc thay đổi tính chất.

Chọc hút dịch nang

Thủ thuật này được áp dụng cho các nang lớn gây triệu chứng. Bác sĩ sử dụng một kim nhỏ, vô trùng để chọc thủng nang và hút dịch nhầy bên trong ra ngoài. Đây là một thủ thuật đơn giản, nhanh chóng, có thể thực hiện ngay tại phòng khám. Tuy nhiên, nang có tỷ lệ tái phát nhất định vì vỏ nang vẫn còn.

Đốt nang (Điện, laser)

Phương pháp này sử dụng nhiệt (từ dòng điện cao tần hoặc tia laser) để phá hủy các nang lớn.

Đốt điện (Electrocautery): Sử dụng một que dò điện để đốt cháy và phá hủy mô nang.

Đốt laser (Laser ablation): Sử dụng chùm tia laser CO2 để làm bốc hơi dịch và mô nang.

Cả hai phương pháp đều hiệu quả trong việc loại bỏ nang và ngăn ngừa tái phát, nhưng cần được thực hiện bởi bác sĩ có kinh nghiệm và có thể gây ra một số khó chịu nhẹ hoặc tiết dịch sau thủ thuật.

Phẫu thuật (hiếm gặp)

Phẫu thuật cắt bỏ nang (khoét chóp) chỉ được xem xét trong những trường hợp rất hiếm. Thủ thuật này được chỉ định khi nang có kích thước quá lớn, gây biến dạng nghiêm trọng cổ tử cung, hoặc khi chẩn đoán không chắc chắn và cần loại bỏ toàn bộ khối u để xét nghiệm mô bệnh học.

8. Chăm sóc và phòng ngừa nang cổ tử cung?

Hiện không có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối nào có thể ngăn chặn sự hình thành của nang Naboth, vì chúng thường là kết quả của quá trình sinh lý bình thường hoặc viêm nhiễm. Tuy nhiên, duy trì sức khỏe phụ khoa tốt có thể làm giảm các yếu tố nguy cơ.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt

Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất chống oxy hóa (từ rau xanh, trái cây) và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn có thể hỗ trợ hệ miễn dịch khỏe mạnh, giảm nguy cơ viêm nhiễm. Uống đủ nước và tập thể dục đều đặn cũng góp phần cải thiện sức khỏe tổng thể.

Vệ sinh cá nhân

Vệ sinh vùng kín đúng cách hàng ngày là rất quan trọng. Sử dụng dung dịch vệ sinh dịu nhẹ, không thụt rửa sâu bên trong âm đạo (vì điều này làm mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên), và thay băng vệ sinh thường xuyên trong kỳ kinh nguyệt. Quan hệ tình dục an toàn cũng giúp ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs), một trong những nguyên nhân gây viêm cổ tử cung.

Bên cạnh đó, việc duy trì đời sống tinh thần thoải mái, giảm căng thẳng cũng góp phần cân bằng nội tiết. Nhiều chị em tìm đến các giải pháp thư giãn cá nhân để cải thiện tâm trạng và chất lượng giấc ngủ. Nếu bạn đang tìm kiếm một công cụ hỗ trợ thư giãn kín đáo, giúp giải tỏa căng thẳng hiệu quả, các sản phẩm như trứng rung không dây có thể là một lựa chọn. Để đảm bảo an toàn và chất lượng, bạn có thể tham khảo tại Quân Tử Nhỏ, một địa chỉ cung cấp sản phẩm người lớn uy tín hàng đầu Việt Nam, nơi có hơn 100.000 khách hàng tin tưởng, cam kết tư vấn tận tâm và giao hàng siêu kín đáo, bảo vệ tuyệt đối sự riêng tư của bạn.

Khám phụ khoa định kỳ

Đây là biện pháp quan trọng nhất để phát hiện sớm và theo dõi nang cổ tử cung cũng như tầm soát các bệnh lý phụ khoa khác. Khám phụ khoa và làm xét nghiệm Pap/HPV định kỳ (thường là 1-3 năm một lần, tùy theo độ tuổi và tiền sử bệnh) giúp bác sĩ đánh giá tình trạng cổ tử cung và đưa ra hướng xử lý kịp thời, giảm thiểu nguy cơ biến chứng do nang lớn hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý khác.

9. Câu hỏi thường gặp về nang cổ tử cung

Nang cổ tử cung có tự hết không?

Một số nang nhỏ có thể tự vỡ và biến mất, nhưng đa số nang Naboth sẽ tồn tại lâu dài nếu không có can thiệp. Tuy nhiên, chúng thường lành tính và không cần thiết phải loại bỏ (Theo Bệnh viện Cleveland Clinic, 2022).

Nang cổ tử cung có gây ung thư không?

Nang Naboth là tổn thương hoàn toàn lành tính và không có khả năng phát triển thành ung thư cổ tử cung. Chúng không liên quan đến virus HPV, nguyên nhân chính gây ung thư cổ tử cung (Theo Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ – NCI).

Bị nang cổ tử cung nên ăn gì và kiêng gì?

Chế độ ăn uống không ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển hay teo nhỏ của nang Naboth. Bạn nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tăng cường rau xanh, trái cây và hạn chế thực phẩm gây viêm (như đồ ngọt, dầu mỡ) để hỗ trợ sức khỏe tổng thể.

Nang cổ tử cung có ảnh hưởng đến quan hệ vợ chồng không?

Hầu hết các trường hợp nang không ảnh hưởng đến sinh hoạt tình dục. Chỉ khi nang có kích thước rất lớn, chúng mới có thể gây đau hoặc chảy máu nhẹ khi cọ xát trong lúc quan hệ (Theo Tạp chí Y học Tình dục).

Chi phí điều trị nang cổ tử cung là bao nhiêu?

Chi phí điều trị phụ thuộc vào phương pháp can thiệp. Nếu chỉ theo dõi, chi phí gần như bằng không (ngoài phí khám định kỳ). Các thủ thuật như chọc hút hoặc đốt nang có chi phí dao động tùy thuộc vào cơ sở y tế và công nghệ sử dụng (laser hay đốt điện).

Nang cổ tử cung 10mm (1cm) có nguy hiểm không?

Một nang 10mm được coi là kích thước tương đối lớn đối với nang Naboth. Nó không nguy hiểm về mặt ung thư, nhưng kích thước này có thể bắt đầu gây ra các triệu chứng như tức bụng hoặc đau. Bác sĩ có thể đề nghị chọc hút hoặc đốt nang này.

Nang cổ tử cung và polyp cổ tử cung khác nhau như thế nào?

Nang là túi chứa dịch nhầy, nằm dưới biểu mô, luôn lành tính. Polyp là khối u do mô tăng sinh, thường có cuống, màu đỏ và có một tỷ lệ rất nhỏ (khoảng 1%) có thể ác tính (Theo Tạp chí Sản Phụ khoa Anh Quốc – BJOG).

Đốt nang cổ tử cung bao lâu thì lành?

Thời gian lành thương sau khi đốt nang (điện hoặc laser) thường mất từ 2 đến 4 tuần. Trong thời gian này, bệnh nhân có thể tiết dịch âm đạo nhiều hơn và cần kiêng quan hệ tình dục, bơi lội hoặc thụt rửa để cổ tử cung hồi phục hoàn toàn.

Sau khi điều trị nang cổ tử cung cần lưu ý gì?

Bệnh nhân cần giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ, khô ráo, sử dụng thuốc (nếu được kê đơn) và kiêng quan hệ tình dục theo chỉ định của bác sĩ (thường là 2-4 tuần). Cần tái khám để bác sĩ kiểm tra quá trình lành thương.

Nang cổ tử cung có gây vô sinh không?

Nang Naboth rất hiếm khi là nguyên nhân gây vô sinh. Khả năng này chỉ xảy ra trên lý thuyết, nếu nhiều nang lớn tụ tập lại và gây bít tắc hoàn toàn kênh cổ tử cung, ngăn cản tinh trùng di chuyển lên gặp trứng.

10. Kết luận

Nang cổ tử cung, đặc biệt là nang Naboth, là một tình trạng phụ khoa phổ biến và hầu như luôn luôn lành tính. Chúng là kết quả của sự bít tắc các tuyến tiết nhầy và thường không gây ra bất kỳ triệu chứng hay nguy hiểm nào. Việc phát hiện nang thường mang tính tình cờ qua khám phụ khoa định kỳ.

Thông điệp quan trọng nhất là không nên quá lo lắng khi được chẩn đoán mắc nang cổ tử cung. Đa số các trường hợp chỉ yêu cầu theo dõi định kỳ. Can thiệp y tế chỉ cần thiết khi nang phát triển quá lớn, gây triệu chứng khó chịu. Thay vì lo lắng, phụ nữ nên tập trung vào việc duy trì thói quen khám phụ khoa định kỳ và tầm soát ung thư cổ tử cung (Pap/HPV) theo đúng lịch hẹn, bởi đây mới là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe sinh sản một cách hiệu quả và toàn diện.