Tiêm Thuốc Tránh Thai Có Tác Dụng Phụ Gì? Giải Đáp Chi Tiết, Cơ Chế & Lưu Ý Quan Trọng

Thuốc tiêm tránh thai là một phương pháp ngừa thai nội tiết tố dạng tiêm bắp, chứa hormone progestin (và đôi khi là estrogen) để ngăn chặn sự rụng trứng, từ đó mang lại hiệu quả tránh thai kéo dài^111111111. (Root) Đây là một giải pháp tiện lợi, không yêu cầu người dùng phải nhớ uống thuốc mỗi ngày, phù hợp cho những người cần một biện pháp bảo vệ lâu dài nhưng có thể đảo ngược. (Unique) Một đặc tính hiếm gặp hơn cần lưu ý là việc sử dụng kéo dài, đặc biệt là loại DMPA, có thể liên quan đến việc giảm tạm thời mật độ khoáng của xương, một yếu tố sẽ được phục hồi sau khi ngưng sử dụng. (Rare)

Để hiểu rõ tiêm thuốc tránh thai có tác dụng phụ gì, điều quan trọng trước tiên là nắm được cơ chế hoạt động của nó. Phương pháp này tập trung vào ba tác động chính: ức chế quá trình rụng trứng hàng tháng, làm đặc chất nhầy ở cổ tử cung để ngăn tinh trùng di chuyển, và làm mỏng lớp niêm mạc tử cung để trứng đã thụ tinh (nếu có) không thể làm tổ. Sự kết hợp này tạo ra một hàng rào bảo vệ đa lớp, giúp phương pháp đạt hiệu quả ngừa thai lên đến 99% nếu tuân thủ đúng lịch tiêm.

Phân loại thuốc tiêm tránh thai chủ yếu dựa vào thành phần hormone và thời gian tác dụng². Hai loại phổ biến nhất trên toàn cầu là DMPA (Depo-Provera), chỉ chứa progestin với hiệu quả bảo vệ trong 3 tháng, và NET-EN (Norethisterone enanthate), cũng chỉ chứa progestin nhưng thường được tiêm mỗi 2 tháng. Ngoài ra, còn có loại thuốc tiêm kết hợp (Cyclofem hoặc Mesigyna) chứa cả estrogen và progestin, được tiêm hàng tháng.

Lưu ý quan trọng khi lựa chọn phương pháp này là sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và các tác dụng phụ tiềm ẩn, đồng thời cần có sự tư vấn y tế bắt buộc từ bác sĩ. Người dùng cần tuân thủ nghiêm ngặt lịch tiêm để đảm bảo hiệu quả tối đa và hiểu rằng khả năng sinh sản có thể cần một khoảng thời gian để phục hồi hoàn toàn sau khi ngừng tiêm.

1. Cơ chế hoạt động của thuốc tiêm tránh thai là gì?

Ảnh trên: Tiêm Thuốc Tránh Thai Có Tác Dụng Phụ Gì

Thuốc tiêm tránh thai hoạt động chủ yếu thông qua ba cơ chế chính để ngăn ngừa mang thai: ức chế sự rụng trứng, làm đặc chất nhầy cổ tử cung và làm thay đổi lớp nội mạc tử cung (Tổ chức Y tế Thế giới – WHO).

Hormone progestin trong thuốc ngăn tuyến yên giải phóng các hormone cần thiết cho quá trình rụng trứng, do đó không có trứng nào được phóng ra khỏi buồng trứng. Đồng thời, nó làm cho chất lỏng ở cổ tử cung trở nên đặc và dính hơn, tạo thành một rào cản vật lý ngăn không cho tinh trùng xâm nhập vào tử cung. Cuối cùng, lớp niêm mạc tử cung trở nên mỏng hơn, khiến cho trứng đã được thụ tinh (trong trường hợp hiếm hoi) không thể làm tổ và phát triển.

Những cơ chế này kết hợp lại tạo ra một phương pháp tránh thai có hiệu quả rất cao. Tiếp theo, chúng ta sẽ đi sâu vào câu hỏi chính: tiêm thuốc tránh thai có tác dụng phụ gì?

2. Tiêm thuốc tránh thai có tác dụng phụ gì thường gặp nhất?

Để trả lời chi tiết cho câu hỏi tiêm thuốc tránh thai có tác dụng phụ gì, các tác dụng phụ phổ biến nhất bao gồm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt, tăng cân, đau đầu, thay đổi tâm trạng, nổi mụn và giảm ham muốn tình dục (Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh – NHS, 2023). Những phản ứng này thường xảy ra do sự thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể.

Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt

Ảnh trên: Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt

Sự thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt là tác dụng phụ phổ biến nhất, với các biểu hiện như rong kinh, kinh nguyệt không đều, hoặc vô kinh sau một thời gian sử dụng (Trường Cao đẳng Sản phụ khoa Hoa Kỳ – ACOG, 2022).

Trong những tháng đầu tiên, nhiều người dùng có thể gặp phải tình trạng ra máu bất thường hoặc kéo dài. Tuy nhiên, theo ACOG, khoảng 50% phụ nữ sử dụng DMPA sẽ bị mất kinh hoàn toàn sau một năm sử dụng, điều này được coi là an toàn. Giảm tần suất tiêm, nếu bạn thấy kinh nguyệt không đều, có thể làm giảm hiệu quả của thuốc³.

Tăng cân

Tăng cân là một tác dụng phụ có thể xảy ra, mặc dù không phải tất cả người dùng đều gặp phải và mức độ tăng khác nhau ở mỗi người (Nghiên cứu trên tạp chí Contraception, 2009).

Một nghiên cứu cho thấy phụ nữ sử dụng DMPA có thể tăng trung bình khoảng 2.5 kg trong năm đầu tiên. Nguyên nhân được cho là do progestin có thể ảnh hưởng đến sự trao đổi chất và làm tăng cảm giác thèm ăn. Để kiểm soát cân nặng, bạn có thể áp dụng một chế độ ăn uống cân bằng và tăng cường hoạt động thể chất.

Đau đầu và thay đổi tâm trạng

Đau đầu, căng thẳng, hoặc cảm giác trầm cảm là những tác dụng phụ có thể xuất hiện do sự biến động của hormone progestin trong cơ thể (Hiệp hội Sức khỏe Sinh sản và Tình dục Anh – FSRH, 2019).

Progestin có thể ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh trong não, dẫn đến những thay đổi về cảm xúc. Nếu bạn có tiền sử trầm cảm, điều quan trọng là phải thảo luận kỹ với bác sĩ trước khi bắt đầu phương pháp này. Giảm mức độ căng thẳng bằng các kỹ thuật thư giãn, nếu bạn cảm thấy tâm trạng thay đổi.

 

Ảnh trên: Đau đầu, chóng mặt

Mụn trứng cá và giảm ham muốn

Một số người dùng báo cáo tình trạng mụn trứng cá trở nên tồi tệ hơn hoặc giảm ham muốn tình dục khi sử dụng thuốc tiêm tránh thai (Tạp chí Y học Tình dục, 2018).

Tác động của progestin lên nồng độ androgen trong cơ thể có thể là nguyên nhân gây ra mụn. Về việc giảm ham muốn, sự thay đổi nội tiết tố có thể ảnh hưởng trực tiếp đến ham muốn, hoặc gián tiếp qua các tác dụng phụ khác như khô âm đạo hoặc thay đổi tâm trạng. Việc sử dụng chất bôi trơn có thể giúp cải thiện sự thoải mái.

3. Các tác dụng phụ nghiêm trọng cần chú ý là gì?

Các tác dụng phụ nghiêm trọng rất hiếm gặp nhưng có thể bao gồm phản ứng dị ứng nặng, giảm đáng kể mật độ khoáng của xương khi sử dụng kéo dài, và nguy cơ rất nhỏ về cục máu đông hoặc các vấn đề tim mạch (Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ – FDA).

FDA đã đưa ra cảnh báo về việc sử dụng DMPA trong thời gian dài (trên 2 năm) có thể gây mất mật độ xương đáng kể và có thể không phục hồi hoàn toàn. Phản ứng dị ứng nghiêm trọng như phát ban, khó thở, sưng mặt cần được cấp cứu y tế ngay lập tức. Mặc dù nguy cơ thấp, nhưng nếu bạn có các triệu chứng như đau ngực, khó thở, hoặc đau chân dữ dội, hãy liên hệ với bác sĩ.

Ảnh trên: Nguy cơ rất nhỏ về cục máu

4. Tiêm thuốc tránh thai có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản không?

Thuốc tiêm tránh thai không gây vô sinh vĩnh viễn, nhưng khả năng sinh sản có thể cần một khoảng thời gian để phục hồi sau khi ngừng mũi tiêm cuối cùng (Tổ chức Y tế Thế giới – WHO).

Sau khi ngừng tiêm, cơ thể cần thời gian để đào thải hết hormone và khôi phục lại chu kỳ rụng trứng bình thường. Theo WHO, thời gian trung bình để có thai trở lại sau khi ngừng DMPA là khoảng 10 tháng tính từ mũi tiêm cuối cùng. Do đó, phương pháp này có thể không phù hợp nếu bạn có kế hoạch mang thai ngay sau khi ngưng biện pháp tránh thai.

5. So sánh tác dụng phụ: Thuốc tiêm DMPA và NET-EN

DMPA (Depo-Provera) và NET-EN đều là thuốc tiêm chỉ chứa progestin nhưng khác nhau về liều lượng và tần suất tiêm, dẫn đến một số khác biệt nhỏ về hồ sơ tác dụng phụ⁴.

Tiêu chí	DMPA (Depo-Provera)	NET-EN (Norethisterone enanthate)
Tần suất tiêm	3 tháng/lần	2 tháng/lần
Rối loạn kinh nguyệt	Tỷ lệ vô kinh cao hơn sau 1 năm sử dụng (khoảng 50%) (ACOG, 2022)	Ít gây vô kinh hơn nhưng vẫn phổ biến tình trạng ra máu bất thường.
Tăng cân	Có liên quan rõ ràng hơn đến việc tăng cân (Contraception, 2009).	Ít có dữ liệu hơn, nhưng cũng được báo cáo là một tác dụng phụ.
Mật độ xương	Có cảnh báo của FDA về nguy cơ giảm mật độ xương khi dùng kéo dài.	Ít bằng chứng hơn về tác động tiêu cực lên mật độ xương so với DMPA.

6. Cách quản lý và giảm thiểu tác dụng phụ khi tiêm thuốc tránh thai?

Ảnh trên: Bao cao su mỏng bcs sagami 0.01

Để quản lý tác dụng phụ, bạn có thể áp dụng các thay đổi về lối sống, sử dụng các biện pháp hỗ trợ và duy trì giao tiếp cởi mở với bác sĩ của mình (NHS, 2023).

– Đối với kinh nguyệt không đều: Ghi chép lại chu kỳ của bạn để theo dõi. Trong những tháng đầu, tình trạng ra máu bất thường là phổ biến. Việc sử dụng một biện pháp bảo vệ bổ sung như bao cao su là rất cần thiết để phòng ngừa kép (tránh thai và các bệnh lây truyền qua đường tình dục). Nếu bạn đang tìm kiếm sản phẩm chất lượng, có thể tham khảo tại shop người lớn uy tín số 1 Việt Nam, nơi cung cấp đa dạng sản phẩm chính hãng. Quân Tử Nhỏ là một trong những lựa chọn hàng đầu, đã được hơn 100.000 khách hàng tin tưởng, luôn tư vấn tận tâm và giao hàng siêu kín đáo, bảo vệ tuyệt đối sự riêng tư cho bạn.

– Đối với tăng cân: Xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và protein, đồng thời duy trì lịch tập thể dục đều đặn ít nhất 150 phút mỗi tuần.

– Đối với thay đổi tâm trạng: Thực hành các kỹ thuật giảm căng thẳng như thiền, yoga, hoặc dành thời gian cho sở thích cá nhân. Chia sẻ cảm xúc của bạn với người thân hoặc chuyên gia tâm lý.

– Đối với đau đầu: Uống đủ nước, nghỉ ngơi đầy đủ và sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn theo chỉ định, nếu cơn đau đầu trở nên nghiêm trọng hoặc thường xuyên.

Ảnh trên: Bao cao su sagami 0.02 mm hộp 12 cái

7. Ai không nên sử dụng thuốc tiêm tránh thai?

Những người có tiền sử ung thư vú, bệnh gan nặng, bệnh tim mạch, huyết khối tĩnh mạch sâu, hoặc ra máu âm đạo không rõ nguyên nhân không nên sử dụng thuốc tiêm tránh thai (Tổ chức Y tế Thế giới – WHO).

Ngoài ra, những người có nguy cơ cao bị loãng xương, bệnh tiểu đường có biến chứng, hoặc những người đang có kế hoạch mang thai trong tương lai gần cũng cần thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ về các lựa chọn khác. Phương pháp này đòi hỏi sự đánh giá y tế cẩn thận để đảm bảo an toàn và phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân.

8. Câu hỏi thường gặp

1. Tiêm thuốc tránh thai có tác dụng phụ gì là đáng lo ngại nhất?

Các tác dụng phụ đáng lo ngại nhất dù hiếm gặp bao gồm phản ứng dị ứng nặng, nguy cơ huyết khối, và sự sụt giảm mật độ xương đáng kể khi sử dụng DMPA kéo dài trên 2 năm (FDA).

2. Tiêm thuốc tránh thai bao lâu thì có tác dụng?

Nếu tiêm trong vòng 5 ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt, thuốc có tác dụng ngay lập tức. Nếu tiêm vào thời điểm khác, bạn cần sử dụng thêm biện pháp tránh thai khác trong 7 ngày (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ – CDC).

Ảnh trên: Tiêm thuốc tránh thai

3. Mũi tiêm có đau không?

Cảm giác đau tương tự như bất kỳ mũi tiêm bắp nào khác. Cơn đau thường nhẹ và chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn tại vị trí tiêm (NHS, 2023).

4. Quên lịch tiêm thuốc tránh thai thì phải làm gì?

Nếu bạn trễ lịch tiêm, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức và sử dụng một biện pháp tránh thai dự phòng. Bạn có thể cần phải thử thai trước khi tiêm mũi tiếp theo (ACOG, 2022).

5. Thuốc tiêm tránh thai có bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) không?

Thuốc tiêm tránh thai không bảo vệ khỏi STIs. Bạn vẫn cần sử dụng bao cao su để phòng ngừa các bệnh như HIV, lậu, giang mai (CDC).

6. Có thể cho con bú khi đang tiêm thuốc tránh thai không?

Phương pháp tiêm chỉ chứa progestin (DMPA, NET-EN) được coi là an toàn để sử dụng trong thời kỳ cho con bú, thường là từ 6 tuần sau khi sinh (WHO).

7. Sử dụng thuốc tiêm tránh thai có làm tăng nguy cơ ung thư không?

Việc sử dụng thuốc tiêm tránh thai có thể làm giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung và buồng trứng nhưng có thể liên quan đến một sự gia tăng rất nhỏ nguy cơ ung thư vú (Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ).

8. Tác dụng phụ sẽ kéo dài bao lâu?

Nhiều tác dụng phụ như ra máu bất thường thường cải thiện sau vài tháng đầu tiên. Các tác dụng phụ khác có thể tồn tại trong suốt thời gian sử dụng và sẽ biến mất sau khi ngừng tiêm.

Ảnh trên: Tác dụng phụ như ra máu bất thường thường cải thiện sau vài tháng đầu tiên.

9. Tại sao thuốc tiêm tránh thai lại ảnh hưởng đến xương?

Progestin trong thuốc tiêm có thể làm giảm nồng độ estrogen tự nhiên của cơ thể. Estrogen là hormone quan trọng giúp duy trì mật độ xương, do đó sự sụt giảm này có thể dẫn đến mất xương tạm thời (FDA).

10. Làm thế nào để chuyển từ biện pháp tránh thai khác sang thuốc tiêm?

Việc chuyển đổi phụ thuộc vào phương pháp bạn đang sử dụng. Bác sĩ sẽ hướng dẫn thời điểm tiêm mũi đầu tiên để đảm bảo hiệu quả ngừa thai được liên tục và không bị gián đoạn.

9. Kết luận

Bài viết đã phân tích chi tiết để trả lời câu hỏi tiêm thuốc tránh thai có tác dụng phụ gì, từ các biểu hiện thường gặp cho đến những nguy cơ tiềm ẩn cần được giám sát y tế. Đây là một phương pháp ngừa thai hiện đại, tiện lợi và hiệu quả cao, nhưng không phải là lựa chọn phù hợp cho tất cả mọi người.

Thông điệp cuối cùng là sự lựa chọn sáng suốt luôn bắt nguồn từ kiến thức đầy đủ và sự tư vấn chuyên môn. Hãy trao đổi cởi mở với bác sĩ về tình trạng sức khỏe, lối sống và kế hoạch tương lai của bạn để cùng nhau quyết định xem thuốc tiêm tránh thai có phải là người bạn đồng hành phù hợp nhất trên hành trình bảo vệ sức khỏe sinh sản của bạn hay không.